You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Kızkulesi<br />
Önsöz<br />
S<br />
okaklar şehirlerin asli unsurlarıdırlar. Bir kentin<br />
sosyal, kültürel ve siyasi yapısına ait göstergeler<br />
olanca berraklığıyla sokaklarından<br />
okunabilir. Geniş caddeler, meydanlar, bulvarlar bir<br />
şehre ilişkin bir algı oluşturabilirler ancak; insana<br />
değmeyen, çoğu zaman dışarıdan bakan gözleri<br />
etkilemeye dönük yapay görünümleriyle o şehir<br />
hakkında yanıltıcı fikirler edinmemizi de sağlayabilirler.<br />
Oysa sokak sahicidir. Şehre hayat veren kültürü,<br />
yaşam biçimlerini en önemlisi toplumsal ilişkiler<br />
içerisinde “insanı” en yalın haliyle, sevinçleriyle, hüzünleriyle,<br />
nefretleriyle sokakta yakalayabiliriz. <strong>Sokak</strong>,<br />
içinde yaşayanlarla büyük bir aile gibidir. Orada<br />
yapaylığa yer yoktur. O yüzden bir kentin sokaklarını<br />
arşınlamadan, o sokaklarda kaybolmadan kentin ruhuna<br />
nüfuz edemeyiz.<br />
<strong>Sokak</strong>lar bir kentin tarihi ve kültürel zenginliklerini<br />
içlerinde saklarlar. Bize o şehrin şifrelerini çözmemizi<br />
sağlayan sorular sorma imkanı verirler. “<strong>Sokak</strong>ların<br />
adı nereden geliyor”, “Ne zaman kurulmuş”,<br />
“Kimler bu sokakta yaşamış”, “Kuruluşuna dair efsaneler,<br />
hikayeler var mıdır”, “Hali hazırda sokakta<br />
yaşayanların sokağın geçmişiyle ve hatıralarıyla ilişkisi<br />
ne düzeydedir” gibi onlarca soru yöneltebiliriz.<br />
Bu sorular aynı zamanda yaşadığımız sokakla kurduğumuz<br />
aidiyet ilişkisi açısından da önemlidir. Hayatımızı<br />
geçirdiğimiz sokakta bulunan bir çeşme, cami,<br />
eski zamanlardan kalma yosun kaplı bir duvar ya da<br />
mezar taşları… Bütün bunların bize söyleyecekleri<br />
bir söz olmalı. Sokağımıza kimliğini veren bu unsurlarla<br />
konuşmak, onlar hakkında bilgi sahibi olmak<br />
bizi zenginleştirir ve çevremize olan duyarlılığımızı<br />
artırır. Ortak bir tarihi ve kültürel geçmişi paylaşmanın<br />
güveniyle sokağımıza ve dolayısıyla şehrimize<br />
bakışımızı değiştirir.<br />
Bu çalışmada gözettiğimiz temel mesele insanların<br />
kuşkusuz kimliklerinin bir parçası olan yaşadıkları<br />
mekân hakkında daha bilinçli olmalarını sağlamaktır.<br />
Çalışmamızda Üsküdar’da tarihi geçmişi olan;<br />
hikayesi ve eserleriyle Üsküdar’ın fotoğrafını çekmemize<br />
imkân veren 508 sokak yer almaktadır. Araştırmamızda,<br />
Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yer alan<br />
belgeler bizlere önemli veri sağladı. Takdir edilmelidir<br />
ki, sokaklar özelinde yapılan çalışmalar yok denecek<br />
kadar azdır. 2003 yılında İstanbul Büyükşehir<br />
Belediyesi tarafından hayata geçirilen “Kentim İstanbul”<br />
projesi kapsamında, İstanbul’un tarihi ve kültürel<br />
envanterini ortaya çıkarma yolunda önemli çalışmalar<br />
yapılmıştı. Proje kapsamında, Orhan Erdenen<br />
tarafından yazılan “Adım Adım İstanbul” adlı iki ciltlik<br />
muhteşem eser ve Süleyman Faruk Göncüoğlu<br />
editörlüğünde gerçekleştirilen, “İstanbul Semtleri”<br />
adlı 120 kitapçıktan oluşan külliyat ve 2010 İstanbul<br />
Avrupa Kültür Başkentliği kapsamında 2010 Kültür<br />
ajansı tarafından hazırlanan İstanbul’un <strong>Sokak</strong> İsimleri<br />
Tarihi” adlı eser, başvurduğumuz önemli kaynaklar<br />
arasında zikredilebilir.<br />
Bunların yanı sıra, Reşat Ekrem Koçu’nun tamamlanamamış,<br />
“İstanbul Ansiklopedisi”, Tarih Vakfı’nın<br />
Kültür Bakanlığı ile müşterek yayınladığı “Dünden<br />
Bugüne İstanbul Ansiklopedisi” Osman Nuri Ergin’in<br />
yazdığı “Umur-u Mecelle-i Belediye”, Haldun Hürel’in<br />
“İstanbul’un Ansiklopedik Öyküsü”, adlı eserler de<br />
başvurulan önemli kaynaklar olmuştur. Ayrıca Rahmetli<br />
Prof. Dr. Ahmet Yüksel Özemre ve Ahmet Nadir<br />
Utkan’ın araştırma ve anılarına ve Üsküdar Belediyesi<br />
tarafından gerçekleştirilen Üsküdar Sempozyumu”<br />
bildirilerine de önemli bir başvuru kaynağı olarak<br />
değinmek gerekir. Bütün taramalarımıza rağmen<br />
kıyıda köşede kalmış ve yazılı kaynaklarda ulaşamadığımız<br />
bilgiler için 2010 İstanbul Kültür Başkentliği<br />
sürecinde İstanbul İl Kültür Turizm Müdürlüğü tarafından<br />
hazırlanan ve İstanbul’un kültür envanterinin<br />
bir araya toplandığı “www. İstanbulkulturenvanteri.<br />
gov.tr” web sitesi’nin imdadımıza yetiştiğini açık yüreklilikle<br />
belirtmemiz gerekir. Başvurulan kaynaklar,<br />
bazen metin içerisinde bazen de metin sonunda not<br />
olarak belirtilmiştir.<br />
Bu eserle çalışmaya konu edinilen sokakların adlarının<br />
nereden geldiği ilk kez belgeleriyle ortaya konulmuş<br />
oldu. Eser bu yönüyle Üsküdar’ın mütevazi<br />
bir envanteri olarak görülebilir. Temenni ediyoruz ki,<br />
bu çalışma, doğup büyüdüğü sokağın adının ifade<br />
etiği manayı bilmeyen Üsküdarlılar için bir başvuru<br />
kaynağı ve nesiller boyu aktarılacak bir kültürel hafızanın<br />
taşıyıcısı olsun.<br />
Üsküdar’ın kılcal damarları olan sokaklarımızla ilgili<br />
bu çalışma geniş bir ekibin koordineli ve özverili<br />
çabalarıyla ortaya çıktı. Başta bu eserin ortaya çıkmasında<br />
bizleri yüreklendiren Üsküdar Belediye<br />
Başkanı Mustafa Kara olmak üzere, sahada ve masa<br />
başında yoğun emek harcayan arkadaşlarımıza ve<br />
emeği geçen bütün dostlarımıza teşekkürlerimizi<br />
sunarız.<br />
10 ÜSKÜDAR SOKAK İSİMLERİ TARİHÇESİ<br />
11
Change language