Uskudar-Sokak-isimleri-TARIHCESI

Çınarlıtekke Sokağı
Çınarlıtekke Sokağı
Ç
ınarlıtekke Sokak, Valide Kahyası Sokağı
Çavuşdere Caddesi’ne bağlar. İstanbul’un
en dik yokuşlarından biridir. Adını Çınarlı
Tekke olarak da bilinen Çamlıcalı Mehmet Efendi
Tekkesi’nden almaktadır.
Tekke, Üsküdar’da Çavuşdere Caddesi, Çınarlı Tekke
ve Koltukçu Rıza sokakları ile çevrili olan alan içindedir.
Karşısındaki bostan içinde ve yol kenarındaki
ulu bir çınar ağacından dolayı ‘Çınarlı Tekke’ diye de
bilinmektedir. Tekke Şeyh İdris Efendi tarafından tesis
edilmiştir. Kuruluş tarihi belli değildir. Kabri orada
ise de şâhidesi yoktur. Kendisi, Şerbetdar Tekkesi’nin
kurucusu, Şerbetçi Mehmed Efendi’nin halifesidir.
Mehmed Efendi, 1053 (1643) tarihinde vefat ettiğine
göre, tekkesini bu sıralarda tesis etmiş olmalıdır.
İsmail Beliğ’in Güldeste-i Riyaz adlı eserinde ve Şeyh
Yakup Efendi bahsinde, “Ramazan Mahi Efendi’nin
halifesi şerbetçi Şeyh Mehmet Efendi’nin yerine
şeyh olan Şeyh Yakub Fani Efendi’dir. Bunun halifesi
Cihangirî Şeyh Hasan Efendi 1074 (1663)’te vefat
etmiştir. Hasan Efendi’nin halifesi ise, mazanne-i
kiramdan Çamlıcalı Şeyh Mehmed Efendi’dir.” denmektedir.
Mehmed Efendi, 1104 Ramazanı başlarında
(1693 Mayısının ortaları) vefat etti. Kabri bu tekkenin
bahçesindedir. Fakat şâhidesi yoktur. Mermer
pehlesi üzerine ahşap bir sanduka yerleştirilmiştir.
Eskiden ahşap bir türbe içinde imiş. 1920 tarihlerinde
şiddetli bir yağmur neticesinde set duvarı ile
beraber yıkılmıştır. Bu kabrin yanında şâhidesiz bir
kabir daha vardır. Bunun tekkenin kurucusu İdris
Efendi’ye ait olduğu sanılmaktadır. Şeyh Yakub Fani
Efendi 1052 (1642) tarihinde, Bursa’da, Karaağaç
Mahallesi’nde tesis ettiği ve kendi ismiyle anılan tekkesinde
vefat etmiştir.
Çinili Camii Sokağı
S
okağa adını veren mabet, Çinili mevkiinde,
Allame Caddesi ile Çinçin Hamam Sokağı’nın
birleştiği yerdedir. Çinili Mescit Sokağı ile
Çinçinli Hamam Sokağı’na açılan avlu kapıları vardır.
Camiin sol tarafında ve yolun karşısında meşhur Efganlılar
Tekkesi ve Çinçinli Hamam Sokağı üzerinde
ve camiden yüz adım ileride Ümmî Ahmet Efendi
Tekkesi bulunmaktadır. Cami, 1050 (1640) tarihinde,
Sultan I. Ahmet’in eşi, Sultan IV. Murat’ın ve Sultan
İbrahim’in annesi Mahpeyker Kösem Sultan tarafından
yaptırılmıştır. Camiden başka, bir medrese, bir
şadırvan, bir sebil, bir mektep, bir çeşme ve bir de
çifte hamam bina edilmiştir. Avlunun etrafını, pencereli,
kesme taş harpuştalı bir duvar çevirmiştir. Bu
kapının sol tarafında, sekiz mermer sütunlu, bir sivri
kubbenin altında, mermer şebekeli güzel bir şadırvan,
bunun önünde ve avlu duvarı penceresi içinde
ise, sebil bulunmaktadır. Mabedin sol tarafında ve
geride, set üzerinde, yedi odalı ve bir dershaneli,
at nalı şeklinde medrese veya darülkurra, medresinin
yan tarafı nda ve camiin kıble yönünde ise, iki
mermer lâhit vardır. Ayak ve baş şâhidelerinde yazı
olmayan bu mezarlar Behram Ağa ile eşine aittir.
Bunların sağ tarafında oldukça büyük, bir yangın
havuzu bulunmaktadır. Sonradan üstü kapatılan bu
kesme taş eserin camiye bakan yüzünde iki, avlu kapısına
bakan cephesinde ise, bir çeşme mevcuttur.
Üçünün de kitâbesi yoktur.
Kaynak: Gülçin Erol, Çinili Camii Külliyesi, DİA, İstanbul, c. VIII,
s. 335.) (M. Nermi Haskan, Yüzyıllar Boyunca Üsküdar, İstanbul,
2001, c. I, s. 163. / R. Ekrem Koçu, Çinili Camii, İstanbul Ansiklopedisi,
c. VII, s. 4010)
Çinili Hamam Sokağı
S
okak Çinili Mescit Sokağın bir alt paralelinde
yer alır, girişinde Çinili Camii yer alır. Köprülü
Fazıl Efendi Sokak’la kesişerek sona erer. Çinili
Hamam 1640 yılında Kösem Sultan tarafından
yaptırılmış. Kösem Sultan hamamın kadınlar bölümü
bittiğinde ölmüş ve inşaatı kardeşi devam ettirmiştir.
Çinili Camii, kütüphane karakol ve hamam bir
arada inşa edilmiştir.
Dr. Fahri Atabey Caddesi
Bkz. Ahmediye Mahallesi
Çinili Camii Sokağı
Çinili Hamam Sokağı
358 ÜSKÜDAR SOKAK İSİMLERİ TARİHÇESİ
359