Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Valide-i Atik Mahallesi<br />
Abacıdede Sokağı<br />
S<br />
okak adını Üsküdar’ın büyük şöhret sahibi,<br />
cezbeli dervişlerinden biri olan ve 1704<br />
tarihindeki vefatı üzerine oturduğu mahal<br />
olan bu yere gömüldüğü söylenen Abacı Dede’den<br />
almaktadır. Abacı Dede Türbesi, Toptaşı Camii’nin<br />
kuzey batı eteklerinde ve Abacı Dede Sokağı’nın<br />
Toptaşı Meydanı Sokağı ile birleştiği yerdedir. Dört<br />
duvarı kârgir, çatısı ahşap basit bir yapıdır. Halk tarafından<br />
yakın tarihlerde onarılmıştır. Kendi adı ile<br />
anılan sokağa bakan bir penceresi, yan tarafındaki<br />
çıkmaz sokağa açılan ahşap bir kapısı vardır. Hiç bir<br />
yerinde kitâbesi yoktur. Karşısında bir terkos musluğu<br />
ve yol aşırı yerde ve köşede ise bir bakkal bulunmaktadır.<br />
Sahibesi, türbenin bakımını üzerine<br />
almıştır. Türbeye bir basamakla inilmektedir. Abacı<br />
Dede’nin lâhdi sonradan yapılmış olup tuğladandır.<br />
Çimento ile sıvanmış bulunan bu lâhdin üzerinde<br />
ahşap bir sanduka ve onun üzerinde de bir pûşîde<br />
vardır. Çok temiz bir şekilde bakılan türbenin içindeki<br />
bu lâhdin baş tarafında Abacı Dede’nin ayrıca bir<br />
şâhidesi bulunmaktadır. Vaktiyle bu şâhide lâhdin<br />
üzerinde imiş. Dört köşe ince uzun şâhidenin üzerinde,<br />
tepesi düz ve geniş, alt kısmı dar, selimî’yi andırır<br />
bir kavuk bulunmaktadır. Şâhide 1116 (1704-5)<br />
tarihlidir. Bu taşın önünde, Abacı Dede’nin annesi<br />
olduğuna inanılan, 1094 (1683) tarihli, Ümmühanî<br />
Hatun’un kırık şâhidesi vardır. Yine bir halk rivayetine<br />
göre, Nevşehirli İbrahim Paşa (öl. 1730) ününü<br />
işittiği bu velinin üzerine sonradan bir türbe yaptırmıştır.<br />
Abacı Dede’nin, ‘aba’ adı verilen kalın, yünlü<br />
bir kumaştan elbise yapıp sattığı veya hayatı boyunca<br />
bir abası olduğu ve hatta “Bir abam var atarım /<br />
Nerde olsa yatarım” tekerlemesinin bu zat tarafından<br />
söylendiği bu semtin sakinlerince beyan edilmektedir.<br />
Abanın, yaradılışı icabı dervişâne, alçak<br />
gönüllülüğünü feda edemeyen kimseler tarafından<br />
giyildiği de bilinmektedir.<br />
Abacı Dede Dergâhı Toptaşı’nda, Vâlide-i Atîk<br />
Mahallesi’nde, kendi adıyla anılan sokaktaydı.<br />
Dergâhın kuruluş târihi ve Şeyh silsilesi bilinmemektedir.<br />
Dergâh, Sultân I. Abdülhamîd’in annesi Şermi<br />
Râbia Kadın tarafından mükemmel bir hâle getirilmiştir.<br />
Fakat bu binâ bu günlere ulaşamamıştır.<br />
Kaynak: (Ahmed Yüksel Özemre, Bir Semtin Rûhu: Üsküdar<br />
Hâtıratı, Dergâh, Aralık 1996 Sayı 82)<br />
Alacaminare Sokağı<br />
lacaminare Sokağa Zeynep Kamil Hastanesi’nin<br />
yan tarafından girilir. <strong>Sokak</strong> Kartal-<br />
A baba Caddesi ile kesişerek sona erer. <strong>Sokak</strong><br />
adını Alaca Minare Mescidi’nden (Murat Kaptan<br />
Mescidi) almaktadır. Mescit, Alaca Minare Sokağı ile<br />
Kartal Baba Caddesi’nin birleştiği yerde ve sokağın<br />
sağ köşesindedir. Karşısında Hacı Dede Nakşibendî<br />
Tekkesi Camii ve hazîresi vardır. Bu mescit Kanunî<br />
devri kaptanlarından Murad Reis tarafından yaptırılmıştır.<br />
Hadîkatü’l-Cevâmi’de şu bilgi vardır: “Bânisi<br />
Hoca Murad nam kapudan olub merkadi ve tarih-i<br />
vefatı malûm değildir. Mürûr-ı eyyâm ile minaresi<br />
harâb oldukta, Sultan Mahmûd Hân-ı evvel hazretlerinin<br />
valideleri Saliha Sultan hazretleri müceddeden<br />
bina ve ihya buyurmuşlardır. Mescid-i mezbûr<br />
mukabilinde Tarik-i Nakşibendiye’den El-Hac İbrahim<br />
Efendi’nin tekkesi vardır ki Alaca Minare Tekkesi<br />
denmekle maruftur. Mahallesi yoktur.”<br />
Murat Reis’in yine Üsküdar’da ve bu camiden 200<br />
m. ileride Tahtaravancı Sokağı ile Çinili Mescit<br />
Sokağı’nın birleştiği yerde bir mescidi daha vardır.<br />
Murat Reis 1012(1603) tarihinde vefat ettiğine<br />
göre mescidi bu tarihten evvel yaptırmış olmalıdır.<br />
Tayyarzâde Atâ Bey, ünlü tarihinde, Alaca Minare<br />
Camii’nin “Eski Valide ve Nuhkuyusu civarındaki<br />
Moravî Kuyusu mevkiinde” olduğunu beyan etmektedir.<br />
Bu civarda bulunan, Kapıağası Yakub Ağa<br />
Medresesi ve muhteşem çeşmesi, ak kesme taştan<br />
yapıldığı için Akyapı adı ile meşhur idi. Moravi Kuyusu<br />
ise, çeşmenin önünde ve yol aşırı yerde köşede<br />
olup, elan mevcuttur. Alaca Minare Mescidi’nin<br />
minare kaidesi Haziran 1990 tarihinde yol genişletilmesi<br />
bahanesiyle kaldırıldı. Bugün bir kuyu ve biri<br />
büyük diğeri küçük kitâbesiz iki abdest teknesi kalmıştır.<br />
Abacıdede Sokağı<br />
Alacaminare Sokağı<br />
356 ÜSKÜDAR SOKAK İSİMLERİ TARİHÇESİ<br />
357
Change language