kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
problemlerinde, özellikle sadece bazı değişkenlerin 0 <strong>ve</strong>ya 1 tamsayı olmaları<br />
şartını taşıyan, 0;1 tamsayılı programlama modelleri (Model 3, 5,<br />
7 <strong>ve</strong> 9) <strong>ve</strong> kısmen karma tamsayılı programlama modelleri (Model 7) de<br />
büyük önem taşır. Öte yandan modele dahil edilecek herhangi bir tamsayı<br />
şartı ile, doğrusal programlama modellerinde simplex metodu geçerliliğini<br />
kaybetmekte, başka bir deyimle bu metod bazı değişkenlerin tamsayı<br />
olma şartını sağlayamamaktadır. Bu bakımdan çözüme giren tüm değişkenlerin<br />
tamsayı olma şartının otomatikman sağlandığı klasik ulaştırma<br />
modelleri <strong>ve</strong> yerleştirme modelleri, <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> problemlerinin modelleştirilmesinde<br />
büyük önem kazanmaktadır. Genel olarak bazı <strong>ve</strong>ya<br />
tüm değişkenlerin tamsayı (<strong>ve</strong>ya 0;1 tamsayı) olma şartının öngörüldüğü<br />
modeller için, genel geçerliliğe sahip çözüm metodları geliştirilememiştir.<br />
Burada en çok kullanılan metodlar, Gomory metodu 186 <strong>ve</strong> sezgisel (heuristik)<br />
çözüm metodlarıdır. 187 Değişken <strong>ve</strong> sınırlayıcı şart sayısı nisbeten<br />
az olan modellerde ise, pratik çözüm metodları kullanılabilmektedir. 188<br />
Çalışmamızda ortaya konan <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> modelleri statik bir yapıya<br />
sahiptir. Halbuki <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> kararları işletmeyi uzun süre, hatta genellikle<br />
işletmenin tüm yaşamı boyunca bağlayıcı nitelikte olduğu için, modele<br />
esas alman parametrelerin zaman boyutu üzerindeki değişmelerinin<br />
dikkate alınması gerekir. 189 Burada en önemli sorun, geleceğe ilişkin bu<br />
sayılı programlama modelleri), 3) Çözümde bulunan tüm <strong>ve</strong>ya bazı değişkenler<br />
için sadece 0 <strong>ve</strong>ya 1 tam sayılarını alma şartı (0;1 tamsayılı programlama<br />
modelleri). Müller - Merbach, H.: Operation Research, Berlin 1970, s. 349.<br />
186 Müller - Merbach, H.: a.g,e„ s. 351.<br />
187 Gritzka, Ch.: Die Anwendung der heuristischen Systemanalyse zur Vorbereitung<br />
industrieller Standortentscheidungen, Diss, Mannheim, 1974. Klein, H.: Heuristische<br />
Entscheidungsmodelle, Wiesbaden 1971.<br />
188 Burada model, tamsayı olma şartım garanti etmeyen bir metodla (örneğin<br />
simpleks) çözülmektedir. Şayet çözümde tamsayı olması öngörülen değişken değerleri<br />
tamsayı çıkmamışsa, bu değişken değerleri aşağı <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya yukarı doğru<br />
en yakın tamsayı ile değiştirilerek, sınırlayıcı şartları sağlayıp sağlamadıkları<br />
açısından kontrol edilirler. Özellikle sınırlayıcı şartların kesin olmadığı modellerde<br />
bu yolla kolayca sonuca gidilebilir.<br />
189 Literatürde <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> probleminin dinamik özelliği öteden beri vurgulanagelmiştir.<br />
Fakat çözülebilirlik özelliklerinden dolayı statik modeller hep ön plana<br />
geçmiştir. Ritschl, H.: "Reine und historisciıe Dynamik dos Standortes der<br />
Erzeugungszv<strong>ve</strong>ige", Schmollers Jahrbuch, 1927, s. 883. Christialler, W.: Die<br />
zentrale Orte in Siiddeutschlaud, Jena 1933 s. 86. Rüschenpöhler, H.: Der Standort<br />
industrieller Unternehmungen als betriebsıvirtschaftliches Problem, Berlin<br />
1961, s. 78. Ayrıca, dinamik unsurlar ihtiva eden <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> modellerine ilişkin<br />
olarak bkz.: Jacob, H.: a.g.e., s. 286. Gümbel, R.: Die Behandlung von Standortproblemen<br />
mit Methoden der Unternehmensforschung, Vortrag puf der DGU<br />
Tagung, Berlin 1966. Rachman, G.-D: "Dynamische Programmierung der Standort<strong>ve</strong>rteilung<br />
der Produktion", Sowjetwissensch&ft. Gsseüschaftsvrissenschaftliche<br />
Beitrâge, Berlin 1965, s. 205.<br />
85
Change language