kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
larıdır. Böylece <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> problemi, iki koordinatı <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong>ne<br />
konu olan coğrafi alanı <strong>ve</strong> diğer koordinatı amaç değişkeni ifade<br />
eden, üçlü bir koordinat sistemiyle gösterilebilir. Amaç değişkenin değeri<br />
homojen alanın her noktası (mümkün <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>) için tanımlanabilmekte<br />
<strong>ve</strong> amaç değişkenin minimum <strong>ve</strong>ya maksimum olduğu nokta, optimum<br />
<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> olarak belirlenmektedir.<br />
Homojen alanın ifade ettiği özellik, yani coğrafi alanın her noktasının<br />
aynı <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> şartlarını taşıdığı varsayımı, gerçek <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> probleminin<br />
ileri derecede basitleştirildiği önemli bir soyutlamadır. Bu varsayıma<br />
göre coğrafi alanın her noktasında (<strong>ve</strong>ya her noktanın ifade ettiği<br />
her mümkün <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>nde) aynı üretim maliyetinin <strong>ve</strong> yatırım giderlerinin<br />
ortaya çıktığı, aynı ulaşım, enerji <strong>ve</strong> işgücü imkanlarının olduğu,<br />
aynı satış hasılatının elde edildiği varsayılmaktadır. Böylece <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong><br />
problemi, sadece toplam taşıma maliyetinin minimum olduğu noktanın<br />
—optimum <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> olarak— belirlenmesi <strong>sorunu</strong>na indirgenmektedir.<br />
Halbuki gerçek <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> problemlerinde coğrafi alanın farklı konumları<br />
değişik özellikler taşımaktadır: değişik arazi yapısı, farklı ulaşım<br />
imkanları, farklı altyapı tesisleri, farklı talep hacmi <strong>ve</strong> talep yapısı <strong>ve</strong><br />
dolayısıyla farklı satış imkanları v.d. Dolayısıyla belirli bir sanayi kolu<br />
için gerekli <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> şartları, ancak coğrafi alan içindeki sınırlı sayıdaki<br />
konumlarda sağlanabilir <strong>ve</strong> ancak sınırlı sayıda mümkün <strong>kuruluş</strong><br />
<strong>yeri</strong> modele esas alınabilir. Zira <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong> soyut bir geometrik<br />
alanda değil, somut bir fiziki-coğrafi <strong>ve</strong> sosyo-ekonomik alanda yapılacaktır.<br />
Salt sonsuz sayıda mümkün <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> varsayımı, esas itibarıyla<br />
modele önemli bir sınırlandırma getirmez. 179 Tam tersine, sonsuz sayıda<br />
mümkün <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> varsayımı ile modelin geçerlilik alanı genişletilmektedir.<br />
Fakat —homojen alan varsayımının kaldırılmasıyla farklılıklar gösterecek<br />
olan— coğrafi alanın sonsuz sayıdaki konumlarında maliyet, satış<br />
hasılatı <strong>ve</strong> sermaye unsurlarının ayrı ayrı belirlenmesi imkansız olacaktır.<br />
Sayısı çok fazla da olsa, ancak sınırlı sayıdaki mümkün <strong>kuruluş</strong><br />
yerleri için bu unsurların belirlenmesi söz konusu olabilir. Bu durumda<br />
ise problemi kesikli bir model olarak ele almak gerekir. Şayet problem<br />
tek konumluluk şartıyla, sadece tek bir "optimum <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>nin" belirlenmesi<br />
şeklinde çözülecekse sınırlı sayıdaki mümkün <strong>kuruluş</strong> yerlerinin<br />
herbirinin koordinat değerleri, amaç fonksiyonunda ayrı ayrı <strong>yeri</strong>ne konarak<br />
amaç değişkeninin değerleri bulunur <strong>ve</strong> amacın optimize edildiği<br />
konum "optimum <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>" olarak saptanır. Böylece <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong><br />
problemi —kesikli model olarak— tam enümerasyon (tüm alternatiflerin<br />
ı Teorik olarak, belirli bir sanayi kolu için gerekli <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> şartlarının, alanın<br />
her konumunda suni olarak gerçekleştirilebileceğinden hareket edilebilir.<br />
82
Change language