kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...

B.4.3.
DİĞER ÇOK KONUMLU KURULUŞ YERÎ
MODELLERİ
Sanayi işletmeleri dışında kalan diğer işletme türlerine ilişkin kuruluş
yeri modelleri ile kuruluş yeri probleminin sektörel ve ulusal ekonomi
seviyelerinde ele alındığı modeller bu çalışmanın kapsamı dışında
bırakılmaktadır. Ticaret işletmelerinin, özellikle zincirleme satış mağazalarının,
depoların kuruluş yeri probleminin oyun teorisi, Monte-Carlo, tur
ve şebeke analizi modelleri olarak ifade edildiği birçok çalışmalar vardır.
173 Ayrıca kuruluş yeri probleminin sektör seviyesinde optimum kuruluş
yerinin belirlenmesi olarak merkezi planlama çerçevesinde ele alan
birçok çalışmalar yapılmıştır. 174 Problemin ulusal ekonomi seviyesinde
ele alındığı çalışmalar ise enderdir. 175
C. KURULUŞ YERİ MODELLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Çalışmamızın bir önceki kısmında (Kısım B), sanayi işletmelerine
ilişkin olarak literatürde ortaya konan kuruluş yeri modelleri ana hatlarıyla
belirlenmeye çalışılmıştır. 176 Burada, kuruluş yeri modelleri, esas
itibarıyla, "tek konumlu kuruluş yeri modelleri" ve "çok konumlu kuruluş
yeri modelleri" şeklinde bir sınıflandırmaya tabi tutulmuştur. 177 Lite-
173 Ticaret işletmelerinin kuruluş yeri probleminin modelleştirilmesine ilişkin olarak
bkz.: Gümbel, R.: "Die Abbildung von Standortwahlproblemen einer Filialunternehmung
in einem polyselektiven StandortmodeH", Unternehmensforschung
im Handel, Nr. 41 der Schriftenreine des Gottlieb - Duttweiler - Instituts,
Rüschlikon - Zürich 1969, s. 195. (Burada kuruluş yeri problemi karma tamsayılı
programlama modeli olarak ele alınmaktadır). Ticaret işletmelerinin kuruluş
yeri problemine ilişkin olarak bkz.: Behrens, K. Ch.: Der Standort der Handelsbetriebe,
Köln ve Opladen 1965. Ayrıca problemin oyun teorisi. Monte - Carlo
ve tur modelleri olarak formülasyonu için bkz.: Grundmann, W., et al.: a.g.e„
s. 215 (Monte-Carlo), s. 223 (tur), s. 231 (oyun teorisi).
1 74 Grundman, W., et al.: a.g.e., s. 334 v.d.
Dadajan ve Kossow: Die Verflechtungsbilanz als Instrument der Planungsrechnung,
Berlin 1964. Öteki çalışmalar için bkz.: Dipnot 50.
Kossow, W.: "Ein Ökonomisch - mathematisches Modeli der Territorialplanung",
Sowjetwissenschaft. Gesellschaftswissenschaftliche Beitrâge, 1965, s. 187.
Böventer, E.: Theorie des raumlichen Gleichgewichts, Tübingen 1962.
Grundmann, W. et al.: a.g.e., s. 149 v.d.
176 Bu ana modellerden geliştirilen diğer kuruluş yeri modelleri için bkz.: Grundman,
W. et al.: a.g.e.
1 77 Çalışmamızda kısaca değinilen nitel kuruluş yeri modelleri nicel modellerden
bağımsız olarak düşünülemez. Uygulamada, kuruluş yeri seçiminde nitel ve
nicel değerlendirme birlikte yürütülür, özellikle çok konumlu modellerde mümkün
kuruluş yerlerinin belirlenmesinde nitel değerlendirme büyük önem taşır.
80