kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
sayıda coğrafi konum bulunmaktadır. 123 Dolayısıyla yalnızca bu sınırlı<br />
sayıdaki coğrafi konumlar mümkün <strong>kuruluş</strong> yerleri olarak "optimum <strong>kuruluş</strong><br />
<strong>yeri</strong> sistemi" <strong>seçimi</strong>ne konu olabilirler. Taşıma mesafeleri de mevcut<br />
ulaştırma şebekeleri tarafından belirlenen gerçek taşıma mesafeleri<br />
olarak modele esas alınmaktadır. Dolayısıyla taşıma ücretinin (ton/km<br />
taşıma ücreti olarak) sabitliği (C=sabit) varsayımı da kaldırılmalıdır.<br />
Çok konumlu <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> modellerinde taşıma ücreti mümkün <strong>kuruluş</strong><br />
<strong>yeri</strong>nin ulaşım imkanlarına bağlı olarak değişmekte <strong>ve</strong> birim malın Ai<br />
mümkün <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>nden Bj merkezine taşıma maliyeti (C y ) ile ifade<br />
edilmektedir. Bu şartlar altında <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>ne bağlı olarak sadece taşıma<br />
maliyetleri değil, işgücü, malzeme, enerji <strong>ve</strong> sabit yatırım maliyetleri<br />
gibi diğer maliyet unsurları da <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>ne bağlı olarak değişecektir<br />
<strong>ve</strong> dolayısıyla <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong>nde dikkate alınmalıdır. 124<br />
Çok konumlu <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> modellerine esas alınan mümkün <strong>kuruluş</strong><br />
yerleri sayısının sınırlı sayıda olmasının bir sonucu olarak, <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>nin<br />
coğrafi alandaki marjinal kaymalarının amaç değişkene etkisini belirlemek<br />
suretiyle (differansiyel metod) optimum <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>nin bulunması<br />
imkansızdır. Sınırlı sayıdaki her mümkün <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>nin amaç değişken<br />
üzerindeki etkisi belirlenmek suretiyle optimum <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>ve</strong>ya<br />
optimum <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> sistemi bulunmalıdır. Bu özelliğiyle çok konumlu<br />
<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> modelleri aynı zamanda "kesikli <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> modelleridir."<br />
Yukarıdaki şartlar altında çok konumlu <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> modelleri için<br />
akla gelen ilk çözüm metodu, tüm mümkün <strong>kuruluş</strong> yerleri kombinasyonları<br />
(<strong>ve</strong>ya tüm <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> sistemleri alternatifleri) için amaç değişkenin<br />
değerini ayrı "ayrı belirlemektir. Yani çözüm metodu olarak tam<br />
enümerasyon (tüm alternatiflerin değerlendirilmesi) metodu uygulanabilir.<br />
125 Böylece <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> sistemi alternatifleri arasında amaç fonksiyo-<br />
123<br />
Şayet söz konusu coğrafi alanda, hiçbir konum, kurulacak işletmenin gerektirdiği<br />
<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> şartlarım sağlamıyorsa, tabiatıyla bu alanda <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong><br />
<strong>seçimi</strong>nden vazgeçilecektir. Bu <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> şartlan, söz konusu coğrafi konumun<br />
arazi durumu, ulaşım şartlan, işgücü <strong>ve</strong> enerji sağlaması durumu <strong>ve</strong> pazarlama<br />
imkanları gibi hususları ifade etmektedir.<br />
124 Gerçek <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> problemlerinin bu özellikleri taşıdıklarına <strong>ve</strong> optimum<br />
<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>nin belirlenmesinde differansiyel metodun yetersizlğiine, işletme<br />
ekonomisi literatüründe daha önce de değinilmektedir. (Lücke, W.: Betriebliche<br />
Grundsâtze und Probleme der Beschaffung und des Einsatzes von Produktionsfaktoren,<br />
Diss. Köln 1953, s. 117). Çok konumlu <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> modellerinin<br />
çözüm metodu olan yöneylem araştırması metodlannın işletme ekonomisine<br />
ancak 1950 yıllan sonlarına doğru girmiş olmasından dolayı, bu özellikler daha<br />
önceki <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> modellerinde dikkate alınamamıştır.<br />
125 Böylece Lösch'ün daha önce, <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> probleminin işletme ekonomisi disiplini<br />
çerçe<strong>ve</strong>sinde, optimum <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>nin belirlenmesi şeklinde ele alınması<br />
durumunda, sadece tek bir araştırma metodunun olduğu <strong>ve</strong> bunun de deneme<br />
metodu olduğu şeklindeki yargısı doğrulanmaktadır.<br />
53
Change language