kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Bu değer toplam maliyet fonksiyonunda <strong>yeri</strong>ne ko-<br />
olarak yazılabilir. 112<br />
nursa,<br />
M T = C . 2 Xj . v (y,j - y„)* + (y 21 - y 2J )*<br />
> Min!<br />
şeklini alan toplam taşıma maliyetini minimum kılan (yu) <strong>ve</strong> y 2i ) koordinat<br />
değerlerinin bulunmasıyla optimum <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> belirlenmiş olur. Bu<br />
(yıı) <strong>ve</strong> (y 2 ,) değerleri de, M T (y ll( y 21 ) fonksiyonunun (y,i) <strong>ve</strong> y 2i ) ye göre<br />
kısmi türevlerinin sıfıra eşit oldukları<br />
d Mt (yu , ya)<br />
3 yu<br />
0 <strong>ve</strong> D Mt (yu , y 21)<br />
= 0<br />
3 yzı<br />
değerler olarak bulunabilir. Bu iki eşitliğin eşanlı (simültane) olarak çözülememesi<br />
halinde, <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> çokgeni modelleri (Steiner - Weber Problem)<br />
içinde geçerli olan yaklaşık çözüm metodları geliştirilmiştir. 113 Ayrıca,<br />
yalnız <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> üçgeni modelleri için geçerli olan analitik <strong>ve</strong><br />
geometrik çözüm metodları da geliştirilmiş bulunmaktadır. 114<br />
Yine <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> çokgeni modellerinin çözümünde de geçerli bir mekanik<br />
çözüm metodu olan Varignon aparatı da, burada, <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> üçgeni<br />
modellerinin çözümünde kullanılabilir. 115 Varignon aparatı mekanik<br />
bir model olup, üzerinde tedarik <strong>ve</strong> talep merkezlerinin birbirlerine uzaklıkları<br />
dikkate alınarak belirlendiği bir bez <strong>ve</strong>ya karton harita, bir yere<br />
112 Pisagor teoremine göre, bir dik üçgenin dik kenarlarının kareleri toplamı, hipotenüsün<br />
karesine eşittir. Örneğin şekil 4'de, B,A,E dik üçgeninin dik kenarlarından<br />
B,E = B,D — ED <strong>ve</strong> ED = AjDj olduğundan, BjE = B,D - A,D yazılabilir.<br />
B,D = y l2 <strong>ve</strong> AjD = y 21 değerleri konursa B,E = y 12 — y a yazılabilecektir. Aynı<br />
şekilde B^E dik üçgeninin diğer dik kenarı AjE = y u — y 1( yazılabilir. Pisagor<br />
teoremine göre (AjB^zz (AjE)2 + (BjE)2 de bu değerler <strong>yeri</strong>ne konursa<br />
d, 2 = (y,i - y u )2 + (y 12 - y 2i ) 2 Veya d, = V (y,j - y u )2 + (y I2 - y 21 ) yazılabilir. Aynı<br />
şekilde d 2 <strong>ve</strong> d 3 taşıma mesafeleri de B 2 <strong>ve</strong> B 3 merkezleriyle Aj coğrafi konumunun<br />
koordinat değerleri olarak ifade edilebilir.<br />
"3 Infra, s. 51.<br />
11 4 Sadece <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> üçgeni modelleri için geçerli olan bu çözüm metodları için<br />
bkz.: Bloech, J.: a.g.e., s. 31-36 (geometrik metodlar) <strong>ve</strong> s. 36-39 (analitik metodlar).<br />
Grundman, W. et al.: a.g.e„ s. 57 v.d.<br />
«s Varignon aparatının <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> üçgeni modelinin çözümünde kullanılmasına<br />
ilişkin olarak bkz.: Pick, G.: "Mathemathischer Anhang", Uberden Standort der<br />
Industrien. I. Teil. Reine Theorie des Standortes, der.: A. Weber, 2.B., Tübingen<br />
1922.<br />
Dörr, K.: "Optimale Knotenpunkte in Fernmelde - und Verkehrsnetzen", Archiv<br />
der elektrischen Übertragung, 1951, s. 125 <strong>ve</strong> s. 197.<br />
Wallmann, K.G.: Wirtschaftliche Methoden der In<strong>ve</strong>stitionsplanung - einschliesslich<br />
der Standortplanung - in der mineralöl<strong>ve</strong>rarbeitenden Industrie, München<br />
1969, s. 216 v.d.<br />
48
Change language