kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
metodik bir şekilde açıklanmaktadır. Ayrıca birinci aşamada belirlenen<br />
optimum <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>nin ikinci <strong>ve</strong> üçüncü aşamalarda yöresel farklılıklar<br />
gösteren işgücü ücretleri <strong>ve</strong> yığılma avantajlarına göre yeniden değerlendirilmesi<br />
ile <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong>nin çok boyutluluğu vurgulanmaktadır.<br />
Böylece en azından, optimum <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong>nin sabit üç —<strong>ve</strong>ya<br />
daha çok sayıda— noktaya uzaklıkları toplamı minimum olan noktanın<br />
bulunması şeklinde ifade edilen matematik problemi olmadığı ortaya<br />
konmuştur.<br />
Weber'in <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> teorisi daha sonra bu konuda yapılan çalışmaları<br />
büyük ölçüde etkilemiştir. Bir yandan Weber'in <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> modelini<br />
teorik yönden geliştirmeye çalışan, diğer yandan bu modeli somut<br />
<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> problemlerine uygulayan birçok çalışmalar ortaya konmuştur.<br />
Ritschl, Weber'in saf (reine) teorisine esas aldığı genel nitelikli dört<br />
<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> faktörüne, rant (<strong>ve</strong>ya arazi fiyatı), <strong>ve</strong>rgi, sosyal külfet <strong>ve</strong><br />
ekonomik ilişki üstünlüğü gibi faktörleri de ila<strong>ve</strong> etmekte, böylece her<br />
bölgenin haiz olduğu taşınamaz nitelikteki faktörlerin <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong><br />
üzerindeki etkilerini vurgulamaktadır. 71<br />
Englânder, Weber modelindeki tek tüketim merkezi varsayımını kaldırarak,<br />
talebin eşit bir şekilde yayıldığı (<strong>ve</strong>ya homojen alanın her noktasının<br />
bir talep birimini temsil ettiği) durumda, işletmenin satış alanının<br />
belirlenmesi konusunu ele almaktadır. 72 Ayrıca mebzul malzeme kavramını<br />
—Weber'e göre— farklı bir şekilde, "her yerde aynı şartlarda (aynı<br />
maliyetle) temin edilebilen malzeme" olarak tanımlamaktadır. 73 Bu tanım,<br />
mebzul malzemenin <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong>ne ilişkin olarak taşıdığı önemi<br />
daha iyi ifade ettiği için literatürde genel kabul görmüştür.<br />
Palander, taşıma mesafesi <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya taşman mal miktarına göre kademeli<br />
taşıma ücretlerinin, ayrıca aktarmalı taşımacılığın, yükleme-boşaltma<br />
giderlerinin <strong>ve</strong> taşıyıcı işletmeler arasındaki rekabet durumunun <strong>kuruluş</strong><br />
<strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong> üzerindeki sonuçlan üzerinde durmaktadır. 74<br />
Hoo<strong>ve</strong>r de, çalışmasının teorik kısmında Weber modelini esas almış,<br />
özellikle yığılma avantajları üzerinde durmuştur. 75 Yığılma avantajlarını<br />
'i Ritschl, H.-. "Reine und historische Dynamik des Standortes der Erzeugunszweige",<br />
Schmoller's Jahrbuch, 1927, s. 813.<br />
72 Englânder, O,: Theorie des Güter<strong>ve</strong>rkehrs und Frachtsâtze, Jena 1924.<br />
73 Englânder, O.: "Kritisches und positi<strong>ve</strong>s zu einer allgemeinen reinen Lehre vom<br />
Standort", Zeitschrift für Volkswirtschaft und Sozialpolitik, 1927, (Wien und<br />
Leipzig 1927), S. 440.<br />
74 Palander, T.: Beitrâge zur Standorttheorie, Uppsala 1935.<br />
75 Supra, s. 16.<br />
30
Change language