kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
yöntemleri olarak değil, karar <strong>ve</strong>ricinin bilgi düzeyini artıran önemli<br />
karar araçları olarak mütalaa edilmelidir.<br />
2) <strong>ölçek</strong> ekonomilerinin doğrudan işletme <strong>ve</strong> teşebbüs seviyesinde<br />
değil, bölünmezlik özelliğine sahip en alt seviyedeki üretken faktör bileşimi<br />
olarak tanımlanan temel üretken birimden başlamak üzere; üretim<br />
aşaması, işletme <strong>ve</strong> teşebbüs seviyelerinde değerlendirilmesi, daha<br />
uygun bir inceleme yöntemi olarak belirlenmiştir. Zira bu yöntemle, çalışmamızın<br />
araştırma konusu olan <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> büyüklüğü arasındaki<br />
karşılıklı ilişkiler daha açık bir şekilde ortaya konabilmektedir.<br />
En alt seviyedeki <strong>ölçek</strong> birim olarak tanımlanan temel üretken birimin<br />
bölünmezlik özelliğinin bir sonucu olarak, üretimde mekansal dağıtıma<br />
gitmek imkanı tamamen ortadan kalkmakta, üretimin tek bir konumda<br />
gerçekleştirilmesi zorunlu olmaktadır. Başka bir deyişle, temel üretken<br />
birim seviyesindeki <strong>ölçek</strong> birimin <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> seviyesindeki seçimde tek<br />
konumluluk şartı geçerlidir. Dolayısıyla bu aşamada üretimde mekansal<br />
dağıtıma gitmek suretiyle —<strong>ölçek</strong> ekonomileri yanında— <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong><br />
avantajlarının da daha üst düzeylerde gerçekleştirilmesi imkanı ortadan<br />
kalkmaktadır. Daha üst <strong>ölçek</strong> birimlerde ise üretim ünitesinin birden çok<br />
temel üretken birimden oluşması halinde, —en çok temel üretken birim<br />
sayısı kadar konumda faaliyet göstermek şartıyla— teknik imkanların<br />
el<strong>ve</strong>rdiği ölçüde yatay <strong>ve</strong> dikey mekansal dağıtıma gitmek suretiyle <strong>kuruluş</strong><br />
<strong>yeri</strong> avantajlarının gerçekleştirilmesi mümkündür. Burada, üretim<br />
faaliyetlerinin mekansal dağıtımında ortaya çıkan <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> avantajları<br />
ile her konumdaki yerleştirme biriminin <strong>ölçek</strong> büyüklüğüne bağlı olarak<br />
ortaya çıkan <strong>ölçek</strong> ekonomileri arasında ilişkinin, farklı yerleştirme<br />
<strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> düzenlemelerine ilişkin olarak belirlenmesi büyük önem taşır.<br />
Genel olarak teknolojiye bağlı bölünmezlik özelliğine sahip işletmecilik<br />
faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde, —en azından belirli faaliyet hacimlerinden<br />
itibaren— <strong>ölçek</strong> ekonomileri ile <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> avantajları arasında<br />
ters yönlü bir ilişki vardır. Buna karşılık organuizasyona bağlı bölünmezlik<br />
özelliğine sahip işletmecilik faaliyetlerinde ise, birçok durumlarda<br />
<strong>ölçek</strong> ekonomilerinin <strong>ve</strong> <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> avantajlarının birlikte gerçekleştirilmesi<br />
mümkün olmaktadır. Bu nedenle organizasyona bağlı işletmecilik<br />
faaliyetlerinde, küçük <strong>ve</strong> ortaboy teşebbüslerin faaliyetlerini birleştirerek<br />
mümkün <strong>ölçek</strong> ekonomilerini gerçekleştirilmesi büyük önem taşımaktadır.<br />
Zira teknolojiye bağlı bölünmezlik ölçeğin aynı konumda büyütülmesi<br />
(mekansal merkezileşme) yönünde etkili olurken; organizasyona<br />
bağlı bölünmezlik özelliğindeki faaliyetlerde farklı konumlarda büyüme<br />
şekli de mümkün olmaktadır.<br />
4) Çalışmamızda uygulanan tümevarım yönteminin, <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>ve</strong><br />
<strong>ölçek</strong> büyüklüğünün karşılıklı ilişkiler çerçe<strong>ve</strong>sinde incelenmesinde başa-<br />
238
Change language