kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Bu büyüme alternatifinin değerlendirilmesi, genel olarak mevcut satış alanında<br />
talebin pazarlama araçları vasıtasıyla arttırılması imkanları tamamen<br />
kullanıldıktan (Aba <strong>ve</strong> Abb tipi büyüme)" <strong>ve</strong> yine, talebin satış alanının<br />
genişletilmesi suretiyle arttırılmasına ilişkin sınırlara varıldıktan<br />
(Aa tipi büyüme) sonra söz konusu olur. 96 Mevcut satış alanının çok geniş<br />
olması <strong>ve</strong> Ab <strong>ve</strong> Ac tipinde belirli bir kârlılık oranında büyüme imkanı<br />
ortadan kalktıktan sonra, C tipi büyüme tek büyüme alternatifi olmaktadır.<br />
Burada, üretimine geçilen yeni ürün çeşitlerinin teşebbüsün mevcut<br />
ürün programıyla —belirli işletmecilik fonksiyonlarına ilişkin olarak— ortak<br />
yönlerinin olup olmamasına göre, Ca <strong>ve</strong> Cb büyüme tipleri ayırdedilebilir.<br />
Ca tipi büyümede ortak yönün hangi işletmecilik fonksiyonunda<br />
olduğuna <strong>ve</strong>ya hiçbir ortak yönün olmamasına (Cb tipi) göre, <strong>kuruluş</strong><br />
<strong>yeri</strong> <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> büyüklüğüne ilişkin farklı yerleştirme <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> düzenlemeleri<br />
söz konusu olacaktır.<br />
Teşebbüsün ürün programına alınan yeni ürün çeşitlerinin mevcut<br />
ürün programıyla üretim sürecinde ilişkili olması halinde (Caa tipi büyüme),<br />
yeni kurulacak üretim ünitelerinin mevcut <strong>kuruluş</strong> yerlerine bağımlılığı<br />
nisbeten fazladır. Bu bağımlılık, ortak üretim aşamasının (<strong>ve</strong>ya<br />
aşamalarının) aynı konumda heterojen teknoloji ile büyütülmesinde önemli<br />
<strong>ölçek</strong> ekonomilerinin ortaya çıkması halinde en yüksek dereceye ulaşır.<br />
Aynı şekilde, yeni ürün çeşidinin üretim sürecinde ilişkili olduğu mevcut<br />
işletmenin konumunun yeni ürün çeşidine ilişkin <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> şartlarını<br />
da sağlaması, ayrıca ortak üretim aşamalarının sayısı <strong>ve</strong> üretim sürecinde<br />
taşıdıkları önem arttıkça, bu bağımlılık daha fazla olur. Karşıt şartlarda<br />
ise, yeni ürün çeşidinin —<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> şartlarını en iyi şekilde <strong>yeri</strong>ne<br />
getiren— farklı bir konumda üretilmesi eğilimi ağırlık kazanır.<br />
Yeni ürün çeşidinin teşebbüsün mevcut ürün programıyla tedarik <strong>ve</strong>ya<br />
pazarlama sürecinde ilişkili olması halinde (Cab <strong>ve</strong> Cac tipi büyüme),<br />
96 Teşebbüsün büyütülmesi şekillerinin zaman boyutu üzerinde sırasıyla nasıl bu<br />
gelişme takip edeceği genel olarak amaca <strong>ve</strong> şartlara göre değişir, örneğin bü-j<br />
yük Amerikan sanayi teşebbüslerinde —tipik büyüme seyri olarak— sırasıyla<br />
aşağıdaki büyüme şekillerinin takip edildiği belirtilmektedir: 1) Yatay büyüme<br />
(A tipi büyüme), 2) İleri doğru dikey büyüme (Ba tipi büyüme), 3) Geri doğru<br />
dikey büyüme (Bb tipi büyüme), 4) Üretim <strong>ve</strong> pazarlama süreçlerinde ortak<br />
yeni ürün çeşitlerinin üretimine geçmek (Ca tipi büyüme), 5) Satış alanını genişleterek<br />
tüm ülkeye yayılmak <strong>ve</strong> yeni ihracat pazarlarına girmek (C <strong>ve</strong> Aa<br />
tipi büyüme birarada), 6) Teşebbüsün mevcut ürün programıyla hiçbir ilişkisi<br />
olmayan yeni ürün çeşitlerinin üretimine geçmek (Cb tipi büyüme). VVeber,<br />
H.: "Zur Theorie des VVachstums der industriellen Unternehmung", Betriebsvvirtschaftliche<br />
Forschung und Praxis, 1068, s. 328.<br />
222
Change language