kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
konomilerinin ortaya çıkması halinde ise, büyüme aynı konumda (konumlarda)<br />
yeni bir işletme (işletmeler) kurmak suretiyle bütüncül homojen<br />
teknoloji ile büyüme şeklinde (Ea tipi büyüme) gerçekleştirilir.<br />
3) B tipi büyümede (dikey büyüme), teşebbüsün üretim sürecine<br />
hangi üretim aşamalarının dahil edileceği, bu üretim aşamalarının hangi<br />
konumlarda <strong>ve</strong> hangi <strong>ölçek</strong> büyüklüklerinde gerçekleştirilmesi gerektiği<br />
gibi hususların belirlenmesi söz konusudur. Ayrıca, teşebbüsü üretim fonksiyonu<br />
yanında diğer işletmecilik fonksiyonlarının <strong>yeri</strong>ne getirilmesine ilişkin<br />
olarak da, hangi aşamaların teşebbüs bünyesine dahil edilmesi gerektiğinin<br />
<strong>ve</strong> bu fonksiyonlara ilişkin faaliyetlerin konum <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> sorunlarının<br />
belirlenmesi gerekir.<br />
Burada, üretim sürecinde aşağıya doğru yeni üretim aşamalarının teşebbüs<br />
bünyesine dahil edilip edilmemesine ilişkin olarak ortaya çıkan<br />
sorun (Bb tipi büyüme), işletme ekonomisi literatüründe "bizzat üretim<br />
<strong>ve</strong>ya satın alma" konusu olarak ortaya konan problemden başka birşey<br />
değildir. Şayet —teşebbüs bünyesine dahil edilip edilmemesi söz konusu<br />
olan üretim aşamasına ilişkin— girdi tedarik piyasasından "uygun fiyatla"<br />
94 temin edilebiliyorsa (ki bu imkan bölgenin sahip olduğu yığılma<br />
avantajlarının bir göstergesidir), "satın alma" alternatifi ağırlık kazanır. 93<br />
Aksi halde "bizzat üretim" alternatifi de değerlendirmeye dahil edilmelidir.<br />
Bu alternatif, ancak söz konusu girdiye olan talep seviyesinin en azından<br />
minimum <strong>ölçek</strong> büyüklüğünde bir tesisin kurulmasına yeterli olması<br />
haünde, geçerli bir alternatif durumuna gelebilir.<br />
4) C tipi büyümede (ürün farklılaştırılmasına gitmek suretiyle büyüme),<br />
teşebbüsün mevcut ürün programına karşı daha fazla talep yaratılmadığından<br />
(piyasa direnci tezi), teşebbüsün büyütülmesi ancak yeni<br />
ürün çeşitlerinin üretimine geçmek suretiyle gerçekleştirilebilmektedir.<br />
94 Burada "uygun fiyat" kavramı, söz konusu girdinin üretim merkezinin (işletmenin)<br />
bulunduğu yerdeki fiyatını (işletmeye maloluş maliyetini) ifade etmektedir.<br />
Yani girdi fiyatı, satıcı firmanın kâr payı yanında girdinin tedarik merkezlerinden<br />
üretim merkezine kadar olan taşıma maliyetini de içermektedir.<br />
Girdiyi arzeden firmanın optimum büyüklükte olduğu (<strong>ve</strong>ya en azından ekonomik<br />
minimum <strong>ölçek</strong> büyüklüğünde olduğu) <strong>ve</strong> gerçekleştirdiği <strong>ölçek</strong> ekonomilerini<br />
büyük ölçüde <strong>ve</strong>ya tamamen fiyatına yansıttığı kabul edilmektedir.<br />
Satıcı firmanın monopolcü durumuna dayanarak <strong>ölçek</strong> ekonomilerini fiyatına<br />
yansıtmaması <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya taşıma maliyetinin yüksek olması halinde bizzat üretim<br />
alternatifi ağırlık kazanacaktır.<br />
95 Bölgenin yığılma avantajlarının yetersiz olması nedeniyle söz konusu girdi tedarik<br />
piyasalarından uygun bir fiyatla temin edilemiyorsa <strong>ve</strong>ya temini çok pahalıya<br />
mal oluyor, hatta tamamen imkansız görülüyorsa, bizzat üretim alternatifi<br />
tek alternatif olacaktır. Pek tabii ki bu durumda <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong>ne konu<br />
olan coğrafi konumun <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> avantajları azalmaktadır.<br />
22 i
Change language