kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
C.2.4.<br />
TAŞIMA FONKSİYONUNA İLİŞKİN OLARAK KURULUŞ<br />
YERİ VE ÖLÇEK BÜYÜKLÜĞÜNÜ BELİRLEYEN<br />
FAKTÖRLER<br />
İşletmenin maddesel akımını oluşturan tedarik, üretim <strong>ve</strong> pazarlama<br />
fonksiyonlarına ilişkin faaliyetlerin mekansal bütünlüğünü sağlıyan taşıma<br />
faaliyetleri,<br />
— tedarik merkezlerinden üretim merkezine (merkezlerine) taşıma<br />
faaliyetleri (girdilerin taşınması)<br />
— işletmenin <strong>ve</strong>ya teşebbüsün üretim sürecini oluşturan üretim aşamalarının<br />
farklı konumlara yerleştirilmesi halinde, üretim aşamasından<br />
üretim aşamasına taşıma faaliyetleri (yarı ürünlerin <strong>ve</strong><br />
parçaların taşınması)<br />
— üretim merkezinden (merkezlerinden) talep merkezlerine taşıma<br />
faaliyetleri (ürünlerin taşınması)<br />
şeklinde üç grupta toplanabilir. Bu taşıma faaliyetleri sonucu ortaya çıkan<br />
taşıma maliyetleri de, <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> büyüklüğüne ilişkin olarak<br />
1) taşıma mesafesine,<br />
2) taşınan malın (girdi, yarı ürün <strong>ve</strong>ya ürün) özelliklerine,<br />
3) ulaşım şebekesinin <strong>ve</strong> taşıma aracının niteliklerine,<br />
4) taşman mal miktarına,<br />
bağlı olarak değişir. Aşağıda taşıma maliyetini belirleyen bu faktörler incelenmeye<br />
çalışılacaktır.<br />
1) Genel olarak taşıma mesafesi arttıkça taşıma maliyeti de artar.<br />
Burada önemli olan husus, taşıma maliyetinin uzaklığa bağlı olarak nasıl<br />
değiştiğidir. Esas itibariyle, taşıma maliyetinin taşıma mesafesine bağlı<br />
olarak doğrusal <strong>ve</strong>ya azalarak artması durumları söz konusudur. Daha<br />
genel geçerliğe sahip olan ikinci durumun, yani taşıma maliyetinin taşıma<br />
mesafesine göre azalarak artmasının başlıca nedenleri şunlardır:<br />
— Toplam taşıma maliyeti içinde taşıma mesafesine göre değişken<br />
maliyetler yanında, taşıma mesafesine göre sabit maliyetlerin de yer alması.<br />
Taşıma mesafesine göre sabit taşıma maliyetleri mesafe arttıkça<br />
birim mesafeye (km) düşen pay olarak azalır. 77<br />
77 Taşıma mesafesine göre sabit taşıma maliyetlerinin başlıcalan, yükleme-boşaltma<br />
maliyeti, taşıma süresince malın korunması için gerekli ambalajlama maliyetleri<br />
olarak belirlenebilir. Bu sabit taşıma maliyeti unsurlarından bazıları,<br />
taşıma sürecinde ortaya çıkabilen aktarma durumlarında tekrarlanırken (yükleme-boşaltma<br />
maliyeti), diğer bazıları tekrarlanmaz (ambalajlama maliyeti).<br />
207
Change language