kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
lamalar <strong>ve</strong> her talep merkezindeki maksimum fiyat (Prohibitivpreis) tarafından<br />
belirlenir. 62 Ürünün taşıma maliyeti arttıkça bozulma gibi durumlar<br />
dolayısıyla taşıma süresi kısıtlandıkça <strong>ve</strong> talep merkezlerinin maksimum<br />
fiyatı azaldıkça satış alanı daralacak, karşıt şartlarda genişleyecektir.<br />
Satış alanı daraldıkça pazarlama fonksiyonuna ilişkin <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong><br />
faktörlerinin <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong>ndeki ağırlıkları artar <strong>ve</strong> uç durum olarak,<br />
taşınamaz ürünlerde talep merkezi <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>ni tamamen kendi<br />
bulunduğu konuma bağlar.<br />
Ölçek büyütülmesiyle elde edilen maliyet tasarruflarının kısmen <strong>ve</strong>ya<br />
tamamen satış fiyatlarına yansıtılması suretiyle de satış alanının genişletilmesi<br />
mümkündür. Bilhassa <strong>ölçek</strong> ekonomilerinin ileri üretim seviyelerine<br />
kadar devam ettiği sanayi kollarında, satış alanının bu şekilde<br />
genişletilerek <strong>ölçek</strong> ekonomilerinin değerlendirilmesi büyük önem taşır. 63<br />
Ayrıca ulaşım şebekesinin niteliği <strong>ve</strong> niceliği, kullanılabilen taşıma araçlarının<br />
taşıma maliyeti <strong>ve</strong> taşıma süresi üzerinden satış alanını belirleyici<br />
faktörlerdir. Yine aktif pazarlama faaliyetleri ile talep merkezlerindeki<br />
talep fonksiyonlarının yukarı doğru kaydırılması suretiyle de satış alanının<br />
genişletilmesi mümkündür. Ürünün ihraç edilmesi durumunda ise,<br />
gümrük tarifeleri satış alanını daraltıcı, devletin ihracatı teşvik tedbirleri<br />
de genişletici yönde etkili olur. 64<br />
C.2.3.2.<br />
MÜMKÜN KURULUŞ YERİNE İLİŞKİN SATIŞ<br />
POTANSİYELİ<br />
Belirli bir mümkün <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>ne ilişkin satış potansiyeli, bu mümkün<br />
<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> için —belirli bir ürün üretimine ilişkin olarak— belir-<br />
63<br />
Her talep seviyesine ilişkin maksimum fiyat, bu talep merkezinde talep fonksiyonunun<br />
fiyat eksenini kestiği fiyat seviyesi olarak tanımlanmaktadır. Belirli<br />
bir konumdan ulaşılabilen en son talep merkezi, marjinal üretim <strong>ve</strong> taşıma maliyeti<br />
toplamının maksimum fiyata eşit olduğu talep merkezidir. Maksimum<br />
fiyatı marjinal üretim <strong>ve</strong> taşıma maliyeti toplamının altında kalan talep merkezleri.<br />
söz konusu konuma ilişkin satış alanı dışında kalırlar.<br />
63 "Makinalaşmış bir üretimin sonucunda elde edilen büyük üretim miktarını yakın<br />
çevreye satmak değil, çok uzak çevrelere de satmak, satışı yaygınlaştırmak<br />
bir zorunluluk olmuştur." îbid, s. 3.<br />
44<br />
Satış alanı konusu, özellikle homojen alan <strong>ve</strong> tüketicilerin tüm alanda eşit şekilde<br />
yayıldıkları (alandaki her noktanın bir tüketiciyi temsil etmesi) varsayımları<br />
altında, mikro ekonomi <strong>ve</strong> işletme ekonomisinin klasik araştırma konularından<br />
biridir. Konu, belirli bir konumda faaliyet gösteren bir işletmenin satış<br />
alamnın, <strong>ve</strong>ya dyopol durumunda rekabet sınırının belirlenmesi şeklinde ortaya<br />
konmaktadır. Konu matematiksel bir model içinde ilk kez Launhardt <strong>ve</strong><br />
daha sonra dyopol durumunda optimum <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>nin belirlenmesi şeklinde<br />
Hotelling tarafından ele alınmaktadır (Dondurmacı örneği). Daha sonra aynı<br />
problem "Launhardt - Hotelling problemi" olarak farklı varsayımlar altında <strong>ve</strong><br />
değişken sayısı artırılarak birçok çalışmalara konu olmuştur.<br />
199
Change language