kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...

— bu yörelerde yatırım yapan teşebbüslere gelir vergisi indirimi,
gümrük muafiyeti, düşük faizli kredi temini, projelendirmede yardımcı
ve destek olma, satış garantisi, amortisman kolaylığı gibi
doğrudan tedbirler
olmak üzere iki grupta toplanabilir. 54 Belirli yörelerde yatırımların yasaklanması
ise, "ağır sanayi kuruluşlarının sınırlardan uzak kurulmaları,
rafinerilerin, cephane üreten endüstrilerin tehlike yaratmayacak yerlerde
kurulma zorunlulukları" gibi durumlarda ortaya çıkar. 55
Söz konusu devlet yardımları, büyümenin finansal sınırlarını genişletmesi
sonucu, ayrıca devlet yatırımlarının ve yardımlarının belirli teknolojilerde
(emek ve sermaye yoğun teknolojiler) yoğunlaştırılması halinde,
ölçek büyüklüğü ve kullanılacak teknoloji çeşidi üzerinde de etkili
olur.
C.2.2.
İŞLETMENİN ÜRETİM FONKSİYONUNA İLİŞKİN OLARAK
KURULUŞ YERİ VE ÖLÇEK BÜYÜKLÜĞÜNÜ
BELİRLEYEN FAKTÖRLER
Kuruluş yeri seçimi için söz konusu olan coğrafi konumlarda (mümkün
kuruluş yerlerinde), üretim sürecinin gerektirdiği bazı şartları yerine
getirmesi gerekir. Kuruluş yeri seçimi açısından önemli olan bu şartların
başlıcaları
— mümkün kuruluş yerinin jeolojik özellikleri,
— mümkün kuruluş yerinin iklim özellikleri,
— mümkün kuruluş yerinde sağlanabilen ölçek ekonomileri (içsel
ekonomiler)
olmak üzere üç grupta toplanabilir. 56
— çevre kirlenmesi,
— üretim sürecinin şekli,
faktörlerini de ilave etmek gerekir.
Bu üç etki faktörü grubuna ayrıca,
Üzerinde belirli bir üretim ünitesinin kurulacağı arazi parçasının belirli
jeolojik şartları sağlaması zorunludur. Bu jeolojik şartları asgari seviyede
sağlayamayan konumlar, mümkün kuruluş yerleri olma özellik-
54 Gülerman, A.: a.g.e., s. 105.
55 Gülerman, A.: a.g.e„ s. 105.
58 Behrens, K. Ch.: a.g.e., s. 65 v.d. Behrens burada, tamemen ölçek ekonomileri anlamında
olmak üzere "teknik yığılma avantajları" (technische Agglomerationsvorteile)
kavramını kullanmaktadır.
195