kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
da, özellikle taşıma maliyeti açısından, iş araçlarının <strong>ölçek</strong> büyüklüklerinin<br />
belirlenmesi <strong>ve</strong>ya sınırlandırılması da büyük önem taşır. Ölçek büyüklüğü<br />
nisbeten fazla olan büyük hacimli, çok ağır iş araçlarının (<strong>ve</strong>ya<br />
montaj durumunda parçaların) belirli bir konuma taşınması mevcut ulaşım<br />
şebekesi içinde mümkün değilse, bu tür büyük <strong>ölçek</strong>li iş araçlarının<br />
söz konusu konuma taşınmasından <strong>ve</strong> dolayısıyla mümkün <strong>ölçek</strong> ekonomilerinden<br />
vazgeçilir. Diğer bir durumda mevcut ulaşım şebekesinde yolların<br />
genişletilmesi, köprülerin taşıma dirençlerinin artırılması, demiryolu<br />
döşeme, liman tesislerinin genişletilmesi gibi ila<strong>ve</strong> yatırımlara gidilerek,<br />
iş araçlarının söz konusu konuma taşınması alternatifinin değerlendirmeye<br />
dahil edilmesidir. Bu takdirde ulaşım şebekesi için yapılması gerekli<br />
ila<strong>ve</strong> yatırım harcamaları, bu faaliyetlerden dolayı yatırımın üretime<br />
geçiş süresindeki gecikmeler söz konusu konumun değerlendirilmesinde<br />
—olumsuz unsurlar olarak— ayrıca dikkate alınmalıdır.<br />
C.2.1.3.<br />
İŞGÜCÜNÜN KURULUŞ YERİ SEÇİMİ VE ÖLÇEK<br />
BÜYÜKLÜĞÜ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ<br />
işgücü hareket kabiliyetine sahip bir faktör olmasına rağmen, hergün<br />
evinden iş<strong>yeri</strong>ne gidip gelmesine ilişkin hareket sahası nisbeten dardır.<br />
Bu hareket sahası, işçinin hergün evinden iş<strong>yeri</strong>ne gidip gelmesi için<br />
katlanması gerekli gidiş-geliş gideri <strong>ve</strong> gidiş-geliş süresi tarafından sınırlanmaktadır.<br />
45 Daha uzak mesafelerden işgücü getirilmesi halinde, işgücünün<br />
yerleştirilmesi için gerekli konut, sağlık tesisleri <strong>ve</strong> diğer sosyo-kültürel<br />
tesislerin bizzat teşebbüs tarafından karşılanması ise maliyetleri büyük<br />
ölçüde artırır. Bu yola genellikle sadece kamu iktisadi teşebbüsleri<br />
gidebilmektedir.<br />
Bu nedenle belirli bir konumdan temin edilebilen işgücü miktarı (yörenin<br />
işgücü potansiyeli), bu konumda gerçekleştirilebilecek <strong>ölçek</strong> büyüklüğünü<br />
<strong>ve</strong> uygulanacak teknoloji tipini (emek <strong>ve</strong>ya sermaye yoğun) belirleyen<br />
önemli bir faktördür. 46 İşgücünü bölünmezlik niteliğine sahip bir<br />
riya daha ucuz maliyetle elde edilebildiği belirtilmektedir. Alisbah, H. : "Türkiye'de<br />
Sanayileşme Problemi", İstanbul Sanayi Odası Dergisi, Kasım 1060, Nr.<br />
9, s. 13.<br />
45 İşgücünün iş<strong>yeri</strong>ne yaya olarak <strong>ve</strong>ya belirli bir taşıma aracı ile gidip gelmesi,<br />
taşıma aracımn cinsi, taşıma ücretinin teşebbüs tarafından <strong>ve</strong>ya bizzat işgücü<br />
tarafından karşılanması, işgücünün bizzat motorize olup olmaması gibi faktörler<br />
işgücünün gidiş-geliş giderlerini <strong>ve</strong> süresini, dolayısıyla hareket sahasını<br />
belirleyen başlıca faktörlerdri. Jahnke, G.: "Pendehvanderung und Standortpolitik",<br />
Raumforschung und Raumordnung, 1972, s. 61 v.d.<br />
»8 Weber'de farklı ücret seviyelerinde olmak üzere her yerde yeterli nitelik <strong>ve</strong><br />
nicelikte bulunabildiği varsayılan işgücü faktörü, günümüzde özellikle sanayi<br />
ülkelerinde bu özelliğini kaybetmiş bulunmaktadır. Bu nedenle mümkün kuru-<br />
191
Change language