kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
nanslamaya yardım edecek kaynaklar v.b.g." 27 şeklinde ayrıntılı bir şekilde<br />
sıralanabileceği gibi, pazar faktörü, taşıma giderleri faktörleri, hammadde<br />
faktörü, işgücü <strong>ve</strong> ücret faktörü, rakip <strong>ve</strong> yan endüstrilere yakınlık,<br />
iklim şartları, teşvik tedbirleri <strong>ve</strong> zorlayıcı tedbirler yanısıra diğer<br />
faktörler şeklinde bir sıralamaya da tabi tutulabilir. 28 Kısaca, başat <strong>kuruluş</strong><br />
<strong>yeri</strong> faktörleri olarak "piyasalara yakınlık, tedarik avantajları, ulaşım<br />
imkanları <strong>ve</strong> arazi" kabul edilebilir. 29<br />
C.1.2.<br />
İŞLETME (ÖLÇEK) BÜYÜKLÜĞÜ FAKTÖRLERİ<br />
Burada, literatürde "işletme büyüklüğü faktörleri" kavramıyla ifade<br />
edilen <strong>ölçek</strong> büyüklüğünü etkileyen faktörlerin belirlenmesine çalışılacaktır.<br />
Literatürde ele alınan başlıca "işletme büyüklüğü faktörleri", 1) bölünmezlik<br />
faktörü, 2) işbölümü <strong>ve</strong> uzmanlaşma, 3) teknolojik gelişme <strong>ve</strong><br />
4) diğer faktörler olmak üzere dört grupta toplanabilir.<br />
1) Bölünmezlik faktörü, bazı üretim faktörlerinin (potansiyel üretim<br />
faktörleri) <strong>ve</strong> dolayısıyla faktör bileşimlerinin bölünmezlik özelliğinden<br />
dolayı üretim sürecine bir blok halinde girmesi gereğinden kaynaklanmaktadır.<br />
Bu faktör başlıca,<br />
— teknolojiye bağlı bölünmezlik <strong>ve</strong><br />
— organizasyona bağlı bölünmezlik<br />
olmak üzere iki şekilde ortaya çıkar. Teknolojiye bağlı bölünmezlik iş<br />
araçlarında, üretim metodlarmda <strong>ve</strong> üründe ortaya çıkar (<strong>ve</strong> genel olarak<br />
bölünmezlik kavramı teknolojiye bağlı bölünmezlik durumunu ifade<br />
eder.) Organizasyona bağlı bölünmezlik ise, herhangi bir işletmeciilk fonksiyonunun<br />
<strong>yeri</strong>ne getirilmesi için gerekli organizasyon büyüklüğünün,<br />
—işletme büyüklüğüne bağlı olmadan— sadece söz konusu fonksiyonun<br />
gerçekleştirilmesine bağlı olarak, en azından asgari bir büyüklükte gerçekleştirilmesi<br />
gereğinden kaynaklanmaktadır. Örneğin otomativ <strong>ve</strong> uçak<br />
sanayilerinde yeni bir modelin geliştirilmesi, belirli bir reklam kampanyasının,<br />
piyasa araştırmasının, araştırma <strong>ve</strong> geliştirme faaliyetinin örgütlenmesi,<br />
taşıma, tamir <strong>ve</strong> bakım, sağlık hizmetleri <strong>ve</strong> hizmet içi eğitim<br />
faaliyetlerinin bizzat teşebbüs bünyesi için gerçekleştirilmesi ancak<br />
asgari bir örgütlenme seviyesinde (organizasyon büyüklüğünde) mümkün<br />
olur. Bu organizasyonun gerektirdiği faaliyet hacmi arttıkça sabit<br />
27 OİUÇ, M.: a.g.e., s. 114.<br />
28 Gülerman, A.: a.g.e., s. 93 v.d.<br />
29 Dohrmann, J.: Empirische Ermittlung der Standortfaktoren im Unternehmerkalkül,<br />
Diss. Bremen 1976, s. 18.<br />
181
Change language