kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
zarlama fonksiyonları üzerinde belirlemeye çalışacağımız <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong><br />
<strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> faktörleri vasıtasıyla <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> büyüklüğü arasındaki<br />
karşılıkı lilişkileri ortaya koymayı amaçlıyoruz. Açıklamalarımıza,<br />
incelememize esas aldığımız <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> büyüklüğü faktörlerinin<br />
literatürde ele alınışlarına ilişkin kısa bir girişten sonra başlamayı uygun<br />
buluyoruz.<br />
C.l.<br />
LİTERATÜRDE "KURULUŞ YERÎ FAKTÖRLERİ" VE<br />
"İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ FAKTÖRLERİ"<br />
C.l.l.<br />
KURULUŞ YERİ FAKTÖRLERİ<br />
Belirli bir coğrafi konumun belirli bir yerleştirme birimine ilişkin<br />
olarak <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong>ne konu (alternatif) olabilmesi <strong>ve</strong>ya mümkün<br />
<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> olarak göz önünde tutulabilmesi, belirli şartları sağlamasını<br />
gerektirir. Bu şartlardan bazılarının söz konusu konumda doğal olarak<br />
bulunması gerekirken, diğer bazıları gerekli yatırım giderlerine katlanmak<br />
suretiyle suni olarak da sağlanabilir. İşte, herhangibir coğrafi konumun<br />
belirli bir yerleştirme birimine ilişkin olarak sağlaması gerekli<br />
tüm şartlar, "<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> faktörleri" kavramıyla ifade edilmektedir.<br />
"Kuruluş <strong>yeri</strong> faktörleri" kavramı, literatürde ilk kez Weber tarafından<br />
kullanılmış <strong>ve</strong> ayrıntılı şekilde incelenmiştir. 17 Weber <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong><br />
faktörlerini sadece maliyet üstünlüklerini kapsayacak biçimde tanımlarken,<br />
Behrens işletmenin maliyet yapısını <strong>ve</strong> satış hasılatını etkileyen nicel<br />
<strong>ve</strong> nitel karakterdeki tüm faktörler olarak tanımlamaktadır. 18 Behrens<br />
bilhassa nitel <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> faktörleri üzerinde durmakta <strong>ve</strong> <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong><br />
<strong>seçimi</strong>ne ilişkin olarak taşıdıkları önemi vurgulamaktadır. 19 Yazara göre<br />
nicel bir model kurmak pahasına gerçeklerden uzaklaşarak nitel faktörler<br />
göz ardı edilmemelidir. Hansmann <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> faktörlerini, teşebbüsün<br />
kâr durumunu sadece <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>ne bağlı olarak etkileyen <strong>ve</strong>ya<br />
"teşebbüs kârının <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>nden <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>ne farklı olmasına neden<br />
olan faktörler" olarak tanımlamaktadır. 20 Rüschenpöhler ise, sanayi işletmelerinde<br />
<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> faktörlerini ikiye ayırmaktadır: yerleştirme<br />
birimi olan "üretim ünitesine ilişkin <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> şartları" (Standortanforderungen)<br />
<strong>ve</strong> "konuma ilişkin <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> şartları" (Standortsbediengungen)<br />
. 21 Bu tanıma göre şayet belirli bir yerleştirme birimine ilişkin ku-<br />
" Supra, s. 26-27.<br />
i» Behrens, K. Ch. : a.g.e., s. 34. -<br />
i" Ibid, s. 49.<br />
20 Hansmann, W.: a.g.e., s. 6. Aynı şekilde Enzmann, M.: a.g.e., s. 10.<br />
21 Rüschenpöhler, H.: Der Staııdort Industrleller Unternehmungen als betriebswirtschaftliches<br />
Problem, Berlin 1958, s. 67. Aynı şekilde: Timmermann, M.: "Zur<br />
1*29
Change language