kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
samında faaliyet gösteren yerleştirme <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> birimlerine ilişkin <strong>kuruluş</strong><br />
<strong>yeri</strong> avantajlarının <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> ekonomilerinin münferit olarak, sadece<br />
belirli bir yerleştirme <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> birimi esas alınarak belirlenmesi anlamını<br />
kaybetmektedir. Aynı teşebbüs kapsamında bulunan tüm yerleştirme<br />
<strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> birimlerinin teşebbüs seviyesinde bütünleşmelerinden kaynaklanan<br />
koordinasyon maliyetleri de değerlendirmeye dahil edilmelidir.<br />
Bu bütünleşmenin bir sonucu olarak, aym teşebbüs kapsamında fakat<br />
farklı konumlarda faaliyet gösteren farklı seviyelerdeki yerleştirme birimleri<br />
arasındaki koordinasyon maliyetleri iki grupta toplanabilir:<br />
1) teşebbüs seviyesinde, teşebbüsün üretim sürecini oluşturan işletmelerin<br />
<strong>ve</strong>ya üretim aşamalarının —dikey mekansal dağıtıma gitmek suretiyle—<br />
farklı konumlarda gerçekleştirilmesi halinde ortaya çıkan teşebbüs<br />
içi (<strong>ve</strong>ya işletme içi) taşıma maliyetleri, 1 ®<br />
2) ayrıca teşebbüs seviyesindeki yönetim birliğinden kaynaklanan,<br />
—dikey <strong>ve</strong> yatay mekansal dağıtımı kapsamak üzere— farklı konumlara<br />
yerleştirilmiş yerleştirme birimleri arasındaki bilgi akımının gerçekleştirilmesinde<br />
ortaya çıkan haberleşme maliyetleri.<br />
Teşebbüs seviyesindeki bütünleşmenin bir sonucu olarak ortaya çıkan<br />
mal <strong>ve</strong> bilgi akımından kaynaklanan taşıma <strong>ve</strong> haberleşme maliyetleri,<br />
<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> avantajlarını daha etkin bir biçimde değerlendirmek<br />
amacıyla üretimin farklı konumlarda gerçekleştirilmesi eğilimini frenleyici<br />
bir rol oynamaktadır. Zira dikey <strong>ve</strong> yatay mekansal dağıtıma gitmek<br />
suretiyle gerçekleştirilen <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> avantajları, —olumsuz bir gelişme<br />
olarak— taşıma <strong>ve</strong> haberleşme maliyetlerini de beraberinde getirmektedir.<br />
Böylece <strong>ölçek</strong> ekonomileri yanında, teşebbüs (<strong>ve</strong>ya işletme) içi taşıma<br />
<strong>ve</strong> haberleşme maliyetleri de üretimin mekansal merkezileştirilmesi<br />
yönünde etkili olmaktadır.<br />
C. KURULUŞ YERİ VE ÖLÇEK BÜYÜKLÜĞÜ ARASINDAKİ<br />
KARŞILIKLI İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ<br />
Sanayi işletmelerinde <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> büyüklüğünün karşılıklı<br />
ilişkiler çerçe<strong>ve</strong>si içinde incelenmesine, <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> faktörleri <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong><br />
büyüklüğü faktörleri esas alınabilir. Biz de çalışmamızın bu son bölümünde<br />
işletmenin maddesel akımım ifade eden tedarik, üretim <strong>ve</strong> pa-<br />
16 Teşebbüsün üretim süreci boyunca yarı ürünlerin, parçaların taşınması için<br />
gerekli maliyetleri ifade eden teşebbüs içi taşıma maliyetleri, ayrıca, gerekli<br />
yükleme boşaltma <strong>ve</strong> ambalajlama giderleri ile ülkeler arası taşımacılıkta ortaya<br />
çıkabilecek gümrük v.b. giderleri de kapsayacak biçimde tanımlanmalıdır.<br />
178
Change language