kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
nın <strong>ve</strong> hem de <strong>ölçek</strong> ekonomilerinin ayrı ayrı, birbirlerinden bağımsız<br />
olarak en üst seviyede değerlendirilmesi imkansızdır. Bazı durumlarda<br />
<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> avantajları <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> ekonomileri birbirlerini olumlu yönde<br />
etkilerken, genel olarak aralarında ters yönlü bir etkileşim söz konusu olmaktadır.<br />
Ölçek ekonomilerini etkin biçimde değerlendirmek üzere aynı<br />
konumda <strong>ölçek</strong> büyütülmesine gidilmesi halinde, mekansal dağıtıma gitmek<br />
suretiyle gerçekleştirilmesi mümkün olan bir kısım <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong><br />
avantajlarından vazgeçilmesi gerekmektedir. Veya karşıt durumda, <strong>kuruluş</strong><br />
<strong>yeri</strong> avantajlarını etkin biçimde değerlendirmek üzere aşırı bir mekansal<br />
dağıtıma gidildiğinde, <strong>ölçek</strong> ekonomileri mümkün olan en üst seviyede<br />
gerçekleştirilemez..<br />
Kuruluş <strong>yeri</strong> avantajları <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> ekonomileri arasındaki ters yönlü<br />
ilişki, esas itibariyle işletmenin maddesel akımının (işletmenin tedarik,<br />
üretim <strong>ve</strong> pazarlama faaliyetlerinin) mekana bağımlılığının bir sonucudur.<br />
Belirli bir talep seviyesini karşılamak üzere öngörülen toplam üretimin<br />
tek bir konumda kurulan büyük <strong>ölçek</strong>li tek bir üretim ünitesi vasıtasıyla<br />
gerçekleştirilmesi halinde, <strong>ölçek</strong> ekonomileri nisbeten en etkin biçimde<br />
değerlendirilir. Girdilerin tedarik merkezlerinden ürtim merkezine<br />
<strong>ve</strong> üretim merkezlerinden talep merkezlerine ulaştırılması için gerekli<br />
taşıma maliyetleri ise nisbeten yüksek olur. Karşıt durumda toplam taşıma<br />
maliyetini minimum kılmak amacıyla, toplam üretim hacminin tedarik<br />
merkezlerine <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya talep merkezlerine yakın birçok konumlarda<br />
kurulan nisbeten küçük <strong>ölçek</strong>li birçok üretim ünitelerine dağıtılması halinde<br />
ise, <strong>ölçek</strong> ekonomilerinin tamamen değerlendirilmesinden vazgeçmek<br />
gerekir. Başka bir deyimle, <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> avantajlarının daha üst seviyede<br />
değerlendirilmesi, ancak <strong>ölçek</strong> ekonomilerinden kısmen vazgeçmek<br />
suretiyle mümkün olmaktadır, işletmenin maddesel akımının mekana bağımlılığının<br />
bir sonucu olarak ortaya çıkan bu durum aşağıdaki şekilde<br />
genelleştirilebilir: Girdilerin <strong>ve</strong> ürünlerin taşıma maliyetinin nisbeten yüksek,<br />
<strong>ölçek</strong> ekonomilerinin önemsiz olduğu sanayi kollarında üretim sürecinin<br />
mekansal dağıtıma tabi tutulması, yani toplam üretimin nisbeten<br />
küçük <strong>ölçek</strong>li birçok üretim üniteleri vasıtasıyla farklı konumlarda gerçekleştirilmesi<br />
eğilimi ağırlık kazanır. Karşıt durumda ise üretimin mekansal<br />
merkezileştirilmesi, yani toplam üretimin tek bir konumda büyük<br />
<strong>ölçek</strong>li tek bir (<strong>ve</strong>ya az sayıda) üretim ünitesi vasıtas'yla elde edilmesi<br />
eğilimi artar.<br />
Toplam üretimin mümkün olduğu kadar çok sayıda farklı konumlarda<br />
kurulan üretim üniteleriyle gerçekleştirilmesi halinde, taşıma maliyeti<br />
tasarrufları yanında ayrıca her konumdaki diğer <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> avantajlarının<br />
da değerlendirilmesiyle, toplam <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> avantajları en üst düzeyde<br />
ortaya çıkar. Kısacası, <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> avantajlarının değerlendirilmesi<br />
172
Change language