kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
simum <strong>ölçek</strong> büyüklüğüne karşılık, minimum <strong>ölçek</strong> büyüklüğü teknik faktörler<br />
yanında ekonomik faktörler tarafından da belirlenen bir kavram<br />
olarak, daha büyük önem taşır.<br />
İşletme ekonomisinde —optimum işletme büyüklüğü teorisi gibi— geliştirilmiş<br />
bir minimum işletme büyüklüğü teorisi henüz mevcut değildir.<br />
Minimum işletme büyüklüğü —sadece işletme seviyesindeki <strong>ölçek</strong> birim<br />
esas alınarak— literatürde iki farklı şekilde tanımlanmaktadır: 176<br />
i) Klasik üretim <strong>ve</strong> maliyet teorisinde birim değişken maliyetin minimum<br />
kılındığı üretim seviyesi minimum işletme büyüklüğü (<strong>ve</strong>ya işletme<br />
minimumu) olarak tanımlanmaktadır. 177 Bu tanım aslında <strong>ölçek</strong> büyüklüğüne<br />
değil, belirli bir <strong>ölçek</strong> büyüklüğündeki kapasite kullanım derecesine<br />
ilişkindir. Dolayısıyla <strong>ölçek</strong> <strong>sorunu</strong>nun incelenmesinde yararlı<br />
bir araç değildir.<br />
ii) İkinci tanıma göre minimum işletme büyüklüğü, daha alt büyüklüklerde<br />
yaşama şansının pratik olarak sıfır olduğu işletme büyüklüğü olarak<br />
kabul edilmektedir. 178 Bu tanım tutarlı olmasına karşılık belirsizliği<br />
nisbeten fazladır. Zira pratik yaşama şansının sıfır olduğu işletme büyüklüğü<br />
sadece teknik şartlar tarafından değil, piyasa <strong>ve</strong> sosyo-ekonomik<br />
şartlar tarafından da belirlenir. Örneğin belirli bir piyasada monopolist<br />
durumunda olan bir teşebbüs, nisbeten küçük <strong>ölçek</strong>li bir işletmeye sahip<br />
olmasına rağmen faaliyetine —belki de oldukça kârlı bir şekilde— devam<br />
edebilir. Halbuki yoğun rekabet koşulları altında bu büyüklükte bir işletmenin<br />
faaliyetine devam etmesi tamamen imkansız olabilecekti. Dolayısıyla<br />
minimum işletme büyüklüğü ikinci tanıma göre, ancak aym sektör<br />
<strong>ve</strong> piyasada faaliyet gösteren en büyük <strong>ölçek</strong>li işletmeye göre nisbi olarak<br />
belirlenebilir.<br />
Birinci tanımın <strong>ölçek</strong> büyüklüğüne değil kapasite kullanım derecesine<br />
ilişkin olması <strong>ve</strong> ikinci tanımın belirsizliğinden dolayı, işletme seviyesindeki<br />
<strong>ölçek</strong> birimi yanında temel üretken birim <strong>ve</strong> üretim aşaması seviyelerindeki<br />
<strong>ölçek</strong> birimlerini de kapsayabilecek yeni tanımlamaların geliştirilmesi<br />
gerekir. Bu özellikleri içeren başlıca "minimum <strong>ölçek</strong> büyüklüğü"<br />
tanımları aşağıdaki şekilde ortaya konabilir:<br />
ı Albach, H.: "Betriebsgrösse", Ibid, sütun 113 v.d.<br />
"7 Şayet fiyat ortalama birim maliyetin altına düşse bile işletme —hiç olmazsa<br />
sabit maliyetlerinin bir kısmını karşılamak üzere— faaliyetine devam edebilir.<br />
Buna karşılık fiyatın birim değişken maliyetin minimumunun, yani minimum işletme<br />
büyüklüğüne <strong>ve</strong>ya işletme minimumunun altına düşmesi halinde işletmenin<br />
faaliyetine son <strong>ve</strong>rmesi (kapılarını kapaması) gerekir.<br />
"8 Albach, H. : a.g.e., sütun 114 v.d.<br />
161
Change language