kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
man <strong>ve</strong> yönetim fonksiyonlarını da içermektedir. "Başka bir deyimle, işletme<br />
teknik bir kavram; teşebbüs ise hukuki, mali <strong>ve</strong> pazar ile, yönetim<br />
ile ilgili bir kavramdır". 4 Bu şekilde tanımlanan teşebbüs (tek <strong>ve</strong>ya<br />
çok işletmeli teşebbüs) tek <strong>ve</strong>ya çok işletmeden; işletme tek <strong>ve</strong>ya çok üretim<br />
aşamasından (tek <strong>ve</strong>ya çok üretim aşamalı işletme); <strong>ve</strong> üretim aşaması<br />
da —en alt seviyedeki faktör bileşimi olarak tanımlanan— tek <strong>ve</strong>ya<br />
çok temel üretken birimden meydana gelebilir. Aynı şekilde —teknik imkanlar<br />
el<strong>ve</strong>rdiği takdirde— teşebbüs faaliyetleri aynı <strong>ve</strong>ya farklı konumlardaki<br />
işletmeler; işletme faaliyetleri aynı <strong>ve</strong>ya farklı konumlardaki üretim<br />
aşamaları <strong>ve</strong> üretim aşamalarındaki faaliyetler de aynı <strong>ve</strong>ya farklı<br />
konumlardaki temel üretken birimler vasıtasıyla gerçekleştirilebilir. 5 Bu<br />
nedenle üretim faaliyetlerinin mekansal dağıtımına gitmek suretiyle farklı<br />
konumlarda gerçekleştirilmesi alternatifi de, <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong>nde<br />
dikkate alınmalıdır.<br />
Çalışmamız, sadece sanayi işletmelerini kapsayacak şekilde sınırlandırılmaktadır.<br />
Ayrıca çalışmamızın ağırlık noktası üretim faaliyetlerini<br />
(üretim fonksiyonu) kapsayacak şekilde belirlenmiştir. İşletmenin üretim<br />
fonksiyonu da dar anlamıyla çalışma konumuzu oluşturmaktadır. Dar<br />
anlamda üretim fonksiyonunu meydana getiren "üretim faaliyetleri, üretim<br />
faktörlerinin fiziksel, kimyasal, teknolojik <strong>ve</strong> ekonomik değişikliklere<br />
uğratılarak mamul hale getirilmesi amacıyla ifa <strong>ve</strong> icra olunurlar." 8<br />
Buna göre çalışmamızın araştırma konusu, sanayi işletmelerinde —imalat<br />
<strong>ve</strong>ya yapım fonksiyonu kavramlarıyla da ifade edilen— üretim fonksiyonu<br />
olarak belirlenmekte; diğer işletmecilik fonksiyonları, sadece üretim<br />
fonksiyonuna ilişkin sonuçları açısından ele alınmaktadır.<br />
Beilrli bir coğrafi konumda (<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong>) sürdürülen üretim faaliyetleri,<br />
belirli büyüklükte üretim birimleri (<strong>ölçek</strong> birimleri) vasıtasıyla<br />
gerçekleştirilmektedir. Dolayısıyla üretim faaliyetlerinin mekansal konumunu<br />
ifade eden <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> ile birlikte, bu konumda kurulacak üretim<br />
biriminin <strong>ölçek</strong> büyüklüğü de eşanlı (simültane) olarak belirlenmelidir.<br />
Bu çalışmada da aynı zorunluluktan hareket edilerek, sanayi işletmelerinde<br />
<strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>ve</strong> <strong>ölçek</strong> büyüklüğü arasındaki karşılıklı ilişkilerin belirlenmesi<br />
çalışma amacı olarak ortaya konmaktadır. 7<br />
* İbid, s. 7.<br />
Buna göre işletme üretiminin yapıldığı teknik bir birim olduğu halde; teşebbüs,<br />
ticari, hukuki <strong>ve</strong> mali bir birim olarak kabul edilmektedir. Pekiner, K.: İşletmelerde<br />
Prodüktivite Denetimi, İstanbul 1971, s. 14.<br />
5 Albach, H.: a.g.e., s. 112.<br />
6 Ferman, C.: İşletme İktisadına Giriş, Ders Notları, İ.Ü. İktisat Fakültesi, İstanbul<br />
1980 (Teksir), s. 32.<br />
7 Bu konuda teşebbüs seviyesinde <strong>ve</strong>rilecek karar, üretimin nerede olması gerektiği<br />
yanında (optimum <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong>); ne üretileceği <strong>ve</strong> ne kadar üreti-<br />
3
Change language