kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...

Fakat iş araçlarının boyutlarının büyütülmesine ilişkin maliyet tasarruflarının
sadece yatırım giderleri açısından değerlendirilmesi yeterli
olmayabilir. Büyük hacimli iş araçlarının tamir-bakım giderleri, üretime
geçiş süreleri daha fazla olabilir. Iş araçlarının boyutlarının büyütülmesi
ile ortaya çıkabilecek bu tür olumsuz maliyet gelişmeleri de değerlendirmeye
dahil edilmelidir.
Temel üretken birim kapasitesinin ikinci büyütme şekli olarak ortaya
konan iş araçlarında niteliksel değişikliklere gitme durumunda ise, kapasitenin
büyütülmesi genel olarak değişken maliyetlerin sabit maliyetler
tarafından ikamesi suretiyle gerçekleştirilmektedir. 107
(Şekil : 9)
İş araçlarında gerçekleştirilen niteliksel değişikliklerde uzun dönem toplam
maliyet esrisi
Colbe, W.: Die Planung der Betriebsgrösse, Wiesbaden 1964, s. 96. Boyutsal büyütme
yoluyla ölçek ekonomilerinin en etkin olduğu sektörler, büyük ölçeklerde
üretim sürecine alınabilen ve kapasitesi geniş ölçüde hacmine bağlı olan
iş araçlarının kullanıldığı sektörlerdir: kimya sanayiinde, demir-çelik, cam ve
porselen sanayilerinde fırınlar, kazanlar, borular v.b., ayrıca taşıma araçları,
depo, atölye ve binalar. En az etkili olduğu sektör ise metal işleme sanayiidir.
Berri, L. ve Schilin, I.: "Die ökonomische Nutzeffekt der Produktionskonzentration
in der Industrie", Sowjetwissenchaft, Gesellschaftswissensclıaftliche Beitrâge,
C. 1, 1966, s. 485.
107 Müftüoğlu, M.T. a.g.e., s. 136 v.d., ayrıca s. 113-126.
132