kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
, Üretim aşaması kapasitesinin heterojen teknoloji ile büyütülmesi ise,<br />
mevcut temel üretken birimlerin daha büyük kapasiteli temel üretken<br />
birimlerle ikamesi suretiyle gerçekleştirilmektedir. Daha büyük kapasiteli<br />
temel üretken birimlerin, daha ileri teknolojilerle çalışan <strong>ve</strong> sermaye<br />
yoğunluğu nisbeten fazla iş araçlarından oluştuğu kabul edilmektedir. Burada<br />
üretim aşaması kapasitesinin büyütülmesi, üretim aşamasında daha<br />
çok sayıda temel üretken birimin istihdam edilmesi suretiyle değil, daha<br />
büyük kapasitede temel üretken birimlerin istihdam edilmesiyle gerçekleştirilmektedir.<br />
Başka bir deyimle, üretim aşaması kapasitesinin büyütülmesine<br />
temel üretken birim kapasitesinin büyütülmesi suretiyle ulaşılmaktadır.<br />
Dolayısıyla üretim aşaması kapasitesinin heterojen teknoloji ile<br />
büyütülmesi şekilleri, —temel üretken birim kapasitesinin büyütülmesi<br />
şekilleri olarak belirlenen— i) iş araçlarının boyutlarının büyütülmesi <strong>ve</strong><br />
ii) iş araçlarında niteliksel değişikliklere gidilmesi olarak ortaya konabilir.<br />
Burada da Bücher'in "kitle üretimi kanunu" <strong>ve</strong>ya Schmalenbach'm<br />
"artan sabit maliyetler kanunu" geçerli olup, ileri teknolojileri temsil eden<br />
daha mükemmel iş araçlarının —kritik üretim miktarları olarak belirlenen—<br />
belirli üretim seviyelerinden itibaren üretime alınmaları daha ekonomik<br />
olmaktadır. Üretim aşaması kapasitesinin heterojen teknoloji ile<br />
büyütülmesinde ölçeğe göre artan getiri durumu geçerli olup, <strong>ölçek</strong> eğrisi<br />
azalan bir seyir takip etmektedir. Üretim aşaması kapasitesinin büyütülmesi<br />
sonucunda gerçekleştirilen maliyet tasarruflarının (<strong>ölçek</strong> ekonomilerinin)<br />
gittikçe azalmasının bir sonucu olarak, <strong>ölçek</strong> eğrisindeki düşme<br />
gittikçe azalmakta <strong>ve</strong> mevcut teknolojik seviyenin sunduğu tüm alternatiflerin<br />
değerlendirilmesi halinde tamamen ortadan kalkmaktadır.<br />
Bu üretim hacminden itibaren üretim aşaması kapasitesinin büyütülmesi<br />
sadece homojen teknoloji ile gerçekleştirilebilir.<br />
Üretim aşamasının tek bir temel üretken birimden oluşması halinde,<br />
—temel üretken birimin bölünmezlik özelliğinin bir sonucu olarak—<br />
tüm üretim aşaması kapasitesinin tek bir konumda gerçekleştirilmesi zorunluluğu<br />
ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla üretim aşaması kapasitesinin<br />
heterojen teknoloji ile büyütülmesi durumunda <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong>nde<br />
coğrafi dağıtıma gitmek imkansızdır. Ancak üretim aşamasının birden<br />
çok temel üretken birimden meydana gelmesi halinde, üretim aşaması<br />
seviyesinde <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> dağıtımına gidilerek toplam üretim aşaması kapasitesi<br />
farklı konumlarda yerleştirilmiş temel üretken birimler vasıtasıyla<br />
gerçekleştirilebilir. Bu nedenle üretim aşaması kapasitesinin karma teknoloji<br />
<strong>ve</strong> özellikle homojen teknoloji ile büyütülmesinde çok konumlu <strong>kuruluş</strong><br />
<strong>yeri</strong> <strong>seçimi</strong> alternatifi de değerlendirmeye dahil edilmelidir.<br />
110<br />
tam sayı katlarında artırılabileceğinden, <strong>ölçek</strong> eğrisi sürekli değil, sadece temel<br />
üretken birim kapasitesinin tamsayı katlarında tanımlanabilen kesikli bir fonksiyondur.
Change language