kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
(kısmi homojen büyüme) <strong>ve</strong>ya aynı teknik özelliklere sahip yeni bir işletmenin<br />
kurulmasıyla (bütüncül homojen büyüme) gerçekleştirilmektedir.<br />
Dolayısıyla homojen büyüme aynı üretim fonksiyonu üzerinde ifade edilebilir,<br />
başka bir deyimle homojen büyümede üretim fonksiyonunun şekli<br />
değişmemektedir. Üretim fonksiyonlarının doğrusallığının bir sonucu<br />
olarak, homojen teknoloji ile büyüme ölçeğe göre sabit getiri durumu ile<br />
karakterize edilmektedir. 43 İşletmenin heterojen teknoloji ile büyütülmesinde<br />
ise, ölçeğe göre artan getiri durumu geçerli olup, burada büyüklüğün<br />
sağladığı maliyet tasarrufları (<strong>ölçek</strong> ekonomileri) ortaya çıkmaktadır.<br />
Zira işletmenin heterojen teknoloji ile büyütülmesinde, —Bücher'in<br />
kitle üretimi kanununa uygun olarak— büyüme daha mükemmel üretim<br />
metodlarına geçmek suretiyle gerçekleştirilmektedir. Heterojen teknoloji<br />
ile büyüme, —herbirinin belirli bir üretim metodunu ifade ettiği— bir<br />
üretim fonksiyonundan başka bir üretim fonksiyonuna geçiş şeklinde, azalarak<br />
artan bir dizi üretim fonksiyonunda matematiksel ifadesini bulmaktadır.<br />
Buna göre, işletmenin homojen teknoloji ile büyütülmesinde uzun dönem<br />
ortalama birim üretim maliyeti sabit kalırken, heterojen teknoloji<br />
ile büyümede sürekli olarak azalmaktadır.<br />
Dolayısıyla üretim maliyeti açısından optimum işletme büyüklüğü<br />
(daha doğrusu işletmenin optimum üretim kapasitesi büyüklüğü) belirsizdir.<br />
Burada, işletmenin üretim bölümüne ilişkin olarak belirlenen bu özelliklere<br />
karşılık, diğer bölümlerinde, özellikle pazarlama bölümünde, maliyet<br />
artışlarının ortaya çıkabileceği, bu maliyet artışlarının üretim bölümünde<br />
gerçekleştirilen maliyet tasarruflarını aşmasıyla da, uzun dönem<br />
ortalama maliyet eğrisinin artmaya başlayacağı belirtilmektedir.<br />
Konunun, eksik enformasyon durumu esas alınarak incelenmesi ise,<br />
1960 yılında yayınlanan eserinde Leibenstein tarafından yapılmıştır. (Economic<br />
Theory and Organization Analysis, New York 1960, s. 265 v.d.) 44<br />
Leibenstein'e göre, işletmenin büyütülmesinin, uzun dönem maliyet eğrisi<br />
üzerindeki kritik üretim miktarlarına göre, bir üretim metodundan diğerine<br />
geçmek suretiyle gerçekleştirilmesi, ancak tam enformasyon durumunda<br />
mümkündür. Zira üretim metodundan üretim metoduna geçmek<br />
şeklindeki böylesi bir büyüme süreci, en azından, işletmenin büyütülmesi<br />
oranında bir talep artışının da otomatikman gerçekleşmesini gerektirir.<br />
Ekonomik hayatın belirsizliğinden dolayı, işletmenin bir üretim sürecinden<br />
diğerine geçmek suretiyle büyütülmesi, ancak gecikmeli ola-<br />
43<br />
"Gutenberg üretim <strong>ve</strong> maliyet fonksiyonuna" ilişkin olarak bkz.: Müftüoğlu,<br />
M.T.: a.g.e., s. 208-223.<br />
** Haberlandt, K.: a.g.e., s. 28. Albach, H.: a.g.e., sütun 116.<br />
101
Change language