kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
kuruluş yeri seçimi ve ölçek sorunu - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Burada, uzun dönem maliyet fonksiyonu (M <strong>ve</strong> m) için de —kendisini<br />
meydana getiren kısa dönem maliyet fonksiyonları (M,, M 2 , M 3 <strong>ve</strong> m,, m 2 ,<br />
m 3 , m 0 ) gibi— azalan <strong>ve</strong>rimler kanununun geçerli olduğu kabul edilmektedir.<br />
Bu varsayıma göre, işletme büyütüldükçe uzun dönem birim maliyet<br />
(m) önce azalmakta <strong>ve</strong> belirli bir işletme büyüklüğünde (X D ) minimum seviyeye<br />
ulaştıktan sonra, —işletmenin büyütülmesine devam edildiği takdirde—<br />
artmaya başlamaktadır. Uzun dönem birim maliyet fonksiyonunun<br />
minimum (<strong>ve</strong>ya uzun dönem maliyet fonksiyonunun dönüm noktası) olduğu<br />
işletme büyüklüğü (X 0 ), optimum işletme (<strong>ve</strong>ya teşebbüs) büyüklüğü<br />
olarak tanımlanmaktadır. 15<br />
Uzun dönem birim maliyetin optimum işletme büyüklüğünden itibaren<br />
artmaya başlamasının nedeni, —azalan <strong>ve</strong>rimler kanununun varsayımlarına<br />
uygun olarak— bazı üretim faktörlerinin sabit olmasında, daha fazla<br />
artırılamamasında görülmektedir. Stackelberg, uzun dönem birim maliyetin<br />
artmasına neden olan bu sabit faktörün yönetim faktörü öldüğünü<br />
kabul etmektedir. "İnsan faktörü aynı zamanda tabii bir sabit unsur olup,<br />
sonuçta azalan <strong>ve</strong>rimler kanununu üretimin vazgeçilmez bir şartı haline<br />
getirmektedir." 16<br />
A.3.<br />
OPTİMUM İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ OLARAK ÖLÇEK<br />
SORUNU<br />
İşletme ekonomisinde <strong>ölçek</strong> <strong>sorunu</strong> genellikle optimum işletme (<strong>ve</strong>ya<br />
teşebbüs) büyüklüğünün belirlenmesi şeklinde ele alınmaktadır. Bu itibarla<br />
aşağıda açıklanan işletme (<strong>ve</strong>ya teşebbüs) büyüklüğüne ilişkin görüşler,<br />
<strong>ölçek</strong> <strong>sorunu</strong>nun işletme ekonomisinde incelenmesi olarak kabul<br />
edilebilir.<br />
Bücher, 1910 yılında yayınlanan "Das Gesetz der Massen-produktion"<br />
(kitle üretimi kanunu) başlıklı makalesinde, optimum işletme büyüklüğü<br />
kavramını açıkça kullanmamaktadır. 17 Fakat bu makalede ortaya ko-<br />
J5 Uzun dönem maliyet fonksiyonu üzerinden optimum işletme büyüklüğünün belirlenmesi,<br />
fiyat teorisi çerçe<strong>ve</strong>si içinde minimum maliyetin (<strong>ve</strong>ya modele talep<br />
fonksiyonunun da ila<strong>ve</strong> edilmesiyle kâr maksimizasyonunun) saptanmasından<br />
başka birşey değildir." Bu haliyle optimum <strong>kuruluş</strong> <strong>yeri</strong> teorisi tam enformasyon<br />
varsayımı altında geliştirilmiş basit bir denge yaklaşımıdır." Haberlandt,<br />
K.: Das Wachstum der industriellen Unternehmung, Neuwind und Berlin<br />
1970, S. 27.<br />
ı« Stackelberg, H.v.: Grundlagen der theoretischen Volkswirtschaftslehre, 2.B., Bem<br />
und Tübingen 1951, s. 40.<br />
" Bücher, K.: "Das Gesetz der Massenproduktion", Zeitschrift für die gesamte<br />
Staatswissenschaften, 1910, s. 1.<br />
94
Change language