CMH204U

İş Yaşamında
Motivasyon Kuramları
GİRİŞ
Motivasyon sözcüğünün dilimizde tam bir karşılığını bulmak oldukça zordur. Bu sözcük; İngilizce ve
Fransızca "motive" kelimesinden türetilmiştir. Kişinin, belirli bir zaman diliminde, belirli bir şekilde
davranmasına yol açan çeşitli psikolojik ve fizyolojik faktörlerdir (Plotnik, 2007:329). Motivasyon;
"kişilerin belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere kendi arzu ve istekleri ile davranmaları ve çaba
göstermeleridir" (Koçel, 2005:633). Tanımı irdelediğimizde motivasyonun içeriği;
• Bireylerin beklenti ve ihtiyaçları
• Amaçları
• Davranışları
• Kendilerine performansları hakkında bilgi verilmesi ile ilgilidir (Koçel, 2005: 633).
Kısaca motivasyon, istekleri, arzuları, ihtiyaçları, dürtüleri ve ilgileri kapsayan genel bir kavramdır.
Bireyler, motive oldukları zaman genelde üç özellik gösterirler;
• Bazı hareketlerde bulunmak için enerji yüklenirler
• Enerjilerini belirli bir hedefe ulaşmak için yönlendirirler
• Hedefe ulaşmak konusunda farklı şiddetlerde duygulara sahip olurlar. (Plotnik, 2007:329)
Organizmayı davranışa iten nedenler vardır. Davranışlar her zaman güdülerle oluşur ve biçimlenir.
Arzu, istek ve dürtülerle ilgili bir kavram olan güdü, organizmayı uyararak organizmanın belli bir amaç
doğrultusunda faaliyete geçmesini sağlar. Güdü, istekleri, arzuları, ihtiyaçları ve dürtüleri kapsayan genel
bir kavramdır.
Fizyolojik kökenli açlık, susuzluk, cinsellik gibi güdülere ise dürtü adı verilir. Vücut süreçlerini
denge durumuna getirmek için değişik kaynakların kullanıldığı organizmanın ihtiyaçları gereksinim
(ihtiyaç) olarak tanımlanmaktadır. Bunlar da başarma isteği, toplumsal onay alma, statüye ilişkin duyulan
istek gibi davranışlardır.
Duygu; korku, neşe, öfke gibi hislerin yaşanmasını ifade eder. Güdüler gibi davranışı harekete geçirir
ve etkiler; sadece güdüden farklı olarak belli bir duygunun uyaracağını davranış türünü yordamak zordur.
Güdüler ve duygular kişiyi belli bir davranışta bulunmaya iter. Güdülenmeyle ilgili üç nokta önemlidir.
Birincisi, güdülenme kişi farkında olsa da olmasa da gerçekleşmektedir. Örneğin kişi buzdolabına
yöneldiğinde açlık gereksinimiyle ilgilenmez ya da hırlayan bir köpekten kaçtığında korkusunu bilinçli
olarak farketmesi gerekmemektedir. İkinci olarak aynı güdü veya duygu, farklı kişilerde farklı
davranışlara yol açabilir. Üzüntü hisseden bir insan ağlarken diğeri arkadaşlarıyla dertleşebilir. Son olarak
aynı davranış farklı güdüler ve duygular tarafından kaynaklanabilmektedir. Örneğin yemek yiyen bir kişi
açlıktan yerken diğeri stresten dolayı yiyor olabilir (Morris, 2002:409).
3