CMH204U

İd, sonucu ne olursa olsun arzusunun hemen yerine getirilmesini ister; ama bu her zaman hatta sıklıkla
mümkün olmaz. O zaman kişi; güdüsünü doyuracak, dolayısıyla rahatsız edici duygudan kurtulmasına
yardım edecek hayaller kurar.
Resim 2.1: Sigmund Freud
İdi davranışa yönlendiren motivasyon haz arayışına yöneliktir. İd davranışlarımızı yöneten yegâne
yapı olsaydı; insanoğlunun hayvandan pek farkı kalmazdı. İdden gelen isteklerin; ortamın ve koşulların
gereklerine uygun yollarla doyurulmasını sağlayan kişilik yapısının adı ise egodur. Dolayısıyla ego idi
denetim altında tutmaya çalışan kişilik yapısıdır. “Gerçeklik ilkesi” ne göre işler. İd “hemen istiyorum”
der, ego “koşullar uygunsa istediğini verebilirim” der. Dolayısıyla egonun esas görevi idin arzu ve
dürtülerini yerine getirmek olduğunu bilir ve hep o yönde çaba gösterir (Cüceloğlu, 1992). Ego ide yol
gösterir ama iyi-kötü gibi kavramlarla ilgilenmez. Koşullar uygunsa ide “haydi yap” izni verir.
İdin günlük yaşamımıza bütünüyle egemen olduğunu, onun etkisinde
davrandığımızı varsayın ve neler yapabileceğimize örnekler veriniz.
Haz ve Gerçeklik İlkelerinin Çalışma Biçimi
Gerçeklik ilkesine göre ego, idin isteklerini güvenli bir şekilde doyurmak için akıl yürütmeyi kullanır ve
gerektiğinde doyumu erteler. Örneğin susamışsanız, susuzluğunuzu uygun bir şekilde nasıl gidereceğinizi
belirler.
Sadece id ve egodan oluşan bir kişilik yapısı çok bencil olurdu. Yetişkin davranışını sadece gerçeklik
değil, ahlaki kurallar da belirler. İnsanın ahlaki değerlerini yani vicdanını; ana babası ve toplumla olan
etkileşimleri belirler. İşte kişiliğin bu ahlaki değerlerini temsil eden üçüncü boyutuna, Freud süper-ego
demektedir. Süper-ego bireyin davranışlarını sürekli süzgeçten geçirerek; ona, “bu yaptığın doğru, bravo”
ya da “bu yaptığın yanlış, ayıp sana” mesajları verir. Bir bakıma süper-ego davranışların güdülenmesinde
toplumsal ve ahlaki yapıyı temel alır.
Görüldüğü gibi ego, hem idi memnun etmeye çalışır, hem de süper-egonun azarlamalarından
kurtulmak ister. Dolayısıyla ego; idin isteklerinin, süper-ego tarafından onaylanan şekilde akla ve ahlaki
değerler uygun olarak doyurulmasına çalışır.
“Haz ve gerçeklik ilkesi” terimlerinden ne anlamak gerekir
24