TÃ¼ketici YazÄ±larÄ± III - tÃ¼padem - Hacettepe Ãniversitesi

More documents

Recommendations

Info

12 Tüketici Yazıları <strong>III</strong> Ekonomik Krizin Tüketicilerin Satın Alma Davranışı Üzerine Etkileri 13 Burada önemle belirtelim ki, ekonomik krizler bu sayılanlarla sınırlı değildir. Son dönemlerin en önemli krizleri; 1994-95 Meksika krizi, 1997-98 Asya Pasifik Krizi, 1998 Rusya ve Brezilya krizleridir. Nitekim Türkiye’de de Nisan 1994, Kasım 2000, Şubat 2001, 2008 Global Ekonomik krizi ile 2009 yılında yaşanan finansal krizler örnek olarak verilebilir. Türkiye’de yaşanan bu krizleri de kısaca hatırlamamız gerekirse; Nisan 1994 Krizi: Tarihte 5 Nisan kararları olarak geçen bu krizin nedenleri olarak orta ve uzun vadede sürdürülemeyecek kadar büyük olan cari açık ve kamu açığı gösterilmektedir. Bazı uzmanlara göre, o dönemde ekonomiden sorumlu olanların hatalı denilebilecek uygulamaları krizin etkilerini daha da derinleştirmiştir. Kamunun üzerindeki yüksek faiz yükünü azaltmak için piyasaya sıcak para sürülmesi, dövize olan talebi beklenmeyen düzeyde artırmıştır. Bu talebi karşılayabilmek için de Merkez Bankası rezervlerini satmaya başlamıştır. Dolar bir anda fiyatını ikiye katlamış ve Merkez Bankası rezervleri neredeyse yarıya inmiştir. Bu da kamunun borçlarını ödemek için %400 gibi oranlardan faizle borçlanmasına sebep olmuştur. 5 Nisan kararlarının sosyal etkileri de büyük olmuştur. Dövizle borçlananların yükü bir anda ikiye katlanmıştır. İşsizlik artmış, devalüasyon gerçekleşmiş ve enflasyon üç haneli rakamlara fırlamıştır. Bu Türk tüketicisinin krizle ilk ama son sınavı olmamıştır. Kasım 2000 Krizi: Ekonomi politikası enflasyonun düşürülüp, büyümenin artırılması olarak benimsenmiş ve bunun için IMF’nin öncülüğünde birtakım ekonomik planlar hazırlanmıştır. Ancak o dönemde de bazı ekonomistlerin belirttiği gibi, IMF işbirliği yaptığı pek çok ülkede başarısız olmuş ve Türkiye’de bu başarısızlık halkasına eklenen bir ülke olmaktan kaçamamıştır. O dönemde iç pazarda dayanıklı tüketim mallarına olan talep ithalatı artırmış ve bu durum da döviz rezervlerinin istenilen seviyeye çıkmamasına sebebiyet vermiştir. KİT’lerin zarara devam etmesi ve cari açığın öngörülenden yüksek olması gibi nedenler bir araya geldiğinde “kriz geliyorum” demiştir ve 22 Kasım’da bankalararası gecelik borçlanma faizlerinin üç kat artmasıyla kriz yine patlak vermiştir. Hatta bunun sonucunda krizin giderilmesi için IMF’den üstüne üstlük 7.5 milyar dolarlık kredi alınmıştır. Şubat 2001 Krizi: Kasım 2000’de yaşanan krizin etkilerinden yavaş yavaş kurtulmaya çalışan Türkiye bu defa da devletin üst mevkisinde görev alan kişilerin anayasa kitapçığı fırlatma sahnesine maruz kalmış ve bu siyasi olayın ekonomik krize dönüşmesi hiç de zor olmamıştır. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin ekonomileri spekülasyona çok açık olduğundan bu tip bir siyasi kriz yabancı yatırımcıyı ürkütmüş ve onlarda çareyi borsada veya diğer alanlardaki paralarını alıp ülkemizden kaçmakta bulmuşlardır. Borsada da ağır kayıplar yaşanmış ve gecelik faizler %7000’lere kadar yükselmiş ve ülkede devalüasyon gerçekleşmiştir. Bu krizin etkisiyle de Türk halkı dalgalı kur sistemi ile tanışmıştır. Böylece IMF, enflasyonla mücadele de dövizi çıpa olarak kullanmaktan vazgeçmiş ve bunun faturası devletin 51 trilyonluk fazladan faiz yükünün altına girmesi ile sonuçlanmıştır (Alantar,2009:11). 2008 Global Ekonomik Krizi: Bu kriz mortgage kredilerinin geri ödenememesi sonucunda çeşitli finans kuruluşlarının sıkıntıya düşmesinden kaynaklanmış ve tüm dünyada etkisini göstermiştir. Diğer yaşanan krizlerden belli dersler çıkaran Türkiye, 2000 ve 2001 krizlerinde çok etkin bir rol oynayamasa da BDDK’yı kurarak, bankacılık sektörüne belli düzenlemeler ve sınırlamalar getirmiştir. Böylece Türk bankalarının yaşanabilecek ekonomik krizler karşısında daha sağlam bir şekilde ayakta durabilmelerine yardımcı olmuştur. Yaşanan bu global kriz diğerlerinden farklı olarak Türkiye’nin ekonomisindeki zayıflıktan değil, küresel etkilerden kaynaklansa da krizin etkileri çok yakından hissedilmiştir. Yabancı sermayeye yüksek derecede bağımlı olan Türkiye ekonomisi, dış piyasalarda yaşanan sorunlar karşısında yeterince direnç gösterememiş ve ilk dalga olarak sayılabilecek dönemde daha önceki krizlerde olduğu gibi yabancıların piyasadan çekilmeleri sonucunda borsada ağır kayıplar vermiş ve döviz fiyatlarının kısa zamanda aşırı artışı ile karşı karşıya kalmıştır. Merkez Bankasının müdahalesi sonucu döviz fiyatlarındaki artış önlense de günümüzde halen döviz fiyatlarında bir artış yaşanmaktadır. Bu durum hem ihracatçıları hem de ithalatçıları olumsuz yönde etkileyerek, cari açık üzerinde olumsuz bir etki oluşturmuştur. 2009 Krizi: Özellikle 2009 yılının ilk üç ayı için ekonomistler çok fazla yorumlar yapmışlardır. Ancak herkesin üzerinde birleştiği nokta; “artık hiçbir şeyin eskisi gibi olamayacağıdır”. ABD’deki yönetim değişikliği ile birlikte alınacak önlemler sadece ABD’yi değil, bütün dünyayı etkileyecek gibi görünmektedir. Bir kısım uzmanlar; ABD ve AB birlikte hareket edip, bir koordinasyon içinde çalışırlarsa 2009’un ikinci yarısından itibaren piyasalarda bir düzelme yaşanacağını ileri sürmektedir. Diğer bir kısım uzmanlar ise, şu anda bir tarihe tanıklık ettiğimizi ve daha her şeyin yeni başladığını belirtmektedir. Durum ne şekilde gelişirse gelişsin Türkiye’nin ekonomisinin bu durumdan etkilenmesi kaçınılmaz olmuştur (Özbilen,2001:12).
14 Tüketici Yazıları <strong>III</strong> Ekonomik Krizin Tüketicilerin Satın Alma Davranışı Üzerine Etkileri 15 3. EKONOMİK KRİZİN NEDENLERİ Gelişen teknoloji ve ekonomik düzene krizler de ayak uydurmaktadır. Önceleri sanayi krizi, körfez krizi, petrol krizi yaşayan ülkeler sonraları siyasi kriz yaşarken şimdilerde de dünyayı saran küresel ekonomik kriz ile karşı karşıya kalmıştır. Ekonomik krize neden olan pek çok faktör vardır. Bunları organizasyon içi faktörler (likidite sıkıntısı, etkin olmayan mali yönetim, organizasyon yapısı ve etkin olmayan liderlik) ve organizasyon dışı faktörler (ekonomik, teknolojik, siyasal değişim ve doğal afetler) şeklinde incelemek mümkündür (Şekil 1). Şekil 1. Ekonomik Krizlerin Organizasyon İçi ve Dışı Nedenleri • Döviz kurunun baskı altında tutulması • Gayri resmi kazançlar • Likidite eksikliği • Üretimi teşvik edici tedbirlerin gerilemesi Bu ekonomik etkenlerden en önemlisi likidite sorunu ve bankacılık sisteminde yaşanan sorunlardır. Ekonomik nedenlerden dolayı bir kriz oluşacağı zaman genellikle kriz kendisini iflasların artış hızı ile belli eder. Bu çöküşler öncelikle bankacılık sektöründe ve borsalarda görülür. Bankaların ve borsanın ardından da sıkıntı reel sektöre yayılır. Böylece ekonomik kriz kendini artık ülkede belirgin bir şekilde hissettirmiş olur (Aktan ve Şen,2002:12). Ekonomik krizlerin oluşumunu her zaman ekonomik nedenlere de bağlamamak gerekir. Organizasyon dışı faktörlerden olan ülke içinde gerçekleşen doğal afetler, yaşanan iklim değişiklikleri, siyasal alanda yaşanan hükümet bunalımları, askeri darbeler, siyasal istikrarsızlık ortamı da krize neden olabilmektedir. Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler, malzeme teknolojisindeki yenilikler, teknolojik buluşlar da bazı organizasyonlar için fırsat anlamına gelirken, bazı organizasyonlar için krize neden olabilmektedir. Bilim ve teknoloji dünyasındaki gelişmelere ayak uyduramayan veya bu yönde çok geride kalan organizasyonların ayakta kalabilmeleri çok güçtür. Çünkü bilim ve teknoloji rekabet gücünü belirleyen temel unsurlardan birisidir. Kaynak: Aktan, C., Şen, H. (2002). Ekonomik Kriz:Nedenleri ve Çözüm Önerileri. Yeni Türkiye Dergisi. Ocak Sayısı.S:15-28. Ülkemizde ve diğer ülkelerde yaşanan ekonomik krizlerin en sık karşılaşılan ve en önemli nedenlerinden birisi ekonomik etkenlerdir. Bu ekonomik etkenleri şu şekilde sıralayabiliriz: • Kamu açığı sorunu • Bankacılık sistemi • Para ve sermaye piyasası durumu Bunların yanı sıra Dünya’da yaşanan hızlı değişimler küreselleşmenin etkisi ile daimi krizlerin ortaya çıkmasına elverişli bir ortam yaratmaktadır. Özellikle aşağıda belirtilen unsurlar kriz oluşturması açısından bir tehdit olarak algılanabilir. • Globalleşme • Uluslararası ve bölgesel entegrasyonlar • Dış ticarette serbestleşme • Yeni oluşan büyük pazarlar • Piyasa ekonomisine geçiş sürecine giren ülkelerin pazar potansiyeli (Çulcuoğlu,2009:38). ABD’nde banka iflasları ve geri ödenemeyen mortgage kredilerinin artması ile ortaya çıkan ve 2007 yılı ortalarında başlayan krizin 2008 yılı itibari ile gelişmiş ve gelişmekte olan birçok ülkeyi ekonomik anlamda çıkmaza sokması ile ülkeler küresel bir kriz ile karşı karşıya kalmıştır. Bu anlamda globalleşme bir kriz nedeni olarak karşımıza çıkmıştır. Krizlerin organizasyonun kendi iç yapısından ve yönetiminden kaynaklanan nedenleri
Page 1 and 2: Editörler Prof. Dr. Müberra Babao
Page 3 and 4: 2 Tüketici Yazıları III 3 İçin
Page 5 and 6: 6 Tüketici Yazıları III Ekonomik
Page 7: 10 Tüketici Yazıları III Ekonomi
Page 11 and 12: 18 Tüketici Yazıları III Ekonomi
Page 13 and 14: 22 Tüketici Yazıları III Ekonomi
Page 15 and 16: 26 Tüketici Yazıları III Tüketi
Page 25 and 26: 46 Tüketici Yazıları III Kültü
Page 41 and 42: 78 Tüketici Yazıları III Göster
Page 47 and 48: 90 Tüketici Yazıları III Yaşlı
Page 53 and 54: 102 Tüketici Yazıları III Yaşl
Page 59 and 60:
114 Tüketici Yazıları III Yaşl
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
142 Tüketici Yazıları III Nanote
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
174 Tüketici Yazıları III Tüket
Page 91 and 92:
178 Tüketici Yazıları III Tüket
show all

TÃ¼ketici YazÄ±larÄ± III - tÃ¼padem - Hacettepe Ãniversitesi

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

TÃ¼ketici YazÄ±larÄ± III - tÃ¼padem - Hacettepe Ãniversitesi