Tüketici Yazıları III - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

158 Tüketici Yazıları III
Nanoteknoloji, Çevre ve Aile
159
birikmesini engellemekte ve güneş ışınlarının foto katalitik etkisiyle adeta bir temizleyici
elemana dönüştürerek her türlü hava koşulunda yüzeydeki kirleri itici bir etki
yapmaktadır. Çok kötü hava koşullarının ardından bile, nanopartiküller sayesinde cam
kendi yüzeyini birkaç gün içinde tamamen temizleyebilmektedir (Şam ve Denkbaş,
2010).
Boya; bir yüzey üzerine uygulandığında dekoratif bir görünümün yanı sıra koruyucu
bir tabaka da meydana getiren bir madde olup uygulandığı yüzeylerin kaplanması için
kimyasal maddelerden üretilmektedir. Özellikle sanayileşmenin yüksek olduğu, nüfusun
sürekli arttığı günümüzde hava kirliliği de bu artışa paralel bir özellik göstermektedir.
Bu kirliliğin giderilebilmesi için çeşitli tedbirler alınmakta ve girişimlerde bulunulmaktadır.
Boya sanayisi de bu girişimlere çevreye karşı daha duyarlı ve kirlilik azaltmada daha
etkili olabilecek teknolojik alt yapısı gelişmiş ürünler üreterek katılmaktadır (Aybarç,
2007). Nanoteknoloji kullanılarak geliştirilen ürünler ileri teknolojinin avantajlarını taşımasının
yanında, boyalarda kısa zaman önceye kadar hayal olarak görülen işlevlerin
gerçekleştirilmesini olanaklı hale getirmiştir. Boya sektöründe nanoteknolojinin kullanımı
sonrasında kendi kendini temizleyen, ortamın havasını düzenleyen, antibakteriyal ve
yangın geciktirici boyalar pazarda yerini almaya başlamıştır. Su bazlı, ultraviyole ışınlarına
dayanıklılığı yüksek, ışıkla ve yağmurla kendi kendini temizleyen teflonlu ve silikonlu
boyalar, konutlardaki yeni tercihler arasında yerini almaktadır. Bunlara, enerji depolayan
ve ışıkta renk değiştiren ürünler de katılmaktadır. Yeni ürünlerin fiyatları klasik
ürünlere nazaran daha yüksek olmasına rağmen nanoteknolojiyle üretilen akıllı boyalara
karşı talep artışı dikkat çekmektedir (Baş, 2006).
Tekstil ve nanoteknoloji
Beslenme ve barınma ihtiyaçları ile birlikte giyim, insan hayatın en önemli temel ihtiyacıdır.
Dünyada turizm ve enformasyon sektörlerinden sonra gelen ve üçüncü sektör olan
tekstil sektöründe rekabet edebilmek dünya ticaretine, sanayi eğilimlerine, tüketici eğilimlerine,
perakende eğilimlerine ve teknolojideki gelişmelere bağlıdır. Tekstilde nanoteknoloji
uygulamaları, nano-tekstiller olarak adlandırılabilir (OİK, 2001). Nano-tekstil
tanımı, nanoteknoloji uygulamaları sonucu elde edilen tüm tekstil yüzeylerini ifade etmektedir
(Güneşoğlu, 2006).
19. uncu yüzyıl başlarında gelişmeye başlayan tekstil endüstrisi nanoteknoloji sayesinde
yeni bir döneme girmeye hazırlanmaktadır. Tekstillerde life uygulanacak tüm yüzey
işlemleri tekstilin özelliğini değiştirebilmektedir. Akıllı tekstiller olarak adlandırılan bu
teknoloji ile ıslanmayan yüzeyler veya yüzeye bazı özelliklerin kazandırılması mümkün
olmakta, yüzeye kirlilik tutuculuğu, ısı, yalıtım vb. özellikler kazandırılmaktadır. Bunun
dışında renk değiştirebilen veya ısıya, neme duyarlı olan kıyafetlerin geliştirilmesi konusunda
çok ciddi çalışmalar sürdürülmektedir (Şener ve Bulat, 2009).
Nanoteknoloji ve nanomalzemeleri uygun koşul ve miktarlarda kullanarak tekstil
ürünlerine aşağıda verilen işlevlerin kazandırılması ve bu ürünlerin fonksiyonel hale getirilmesi
mümkündür (Dağ, 2006) :
• Mekanik, kimyasal, fotokimyasal veya termal bozunmalara karşı dayanıklılığın arttırılması,
• Su, yağ ve kirlenmeye karşı iticiliğin geliştirilmesi,
• Morötesinden kızılötesine elektromanyetik dalgayı soğurma ve ışıtma özelliğinin değiştirilebilmesi,
• Antistatik ve elektromanyetik koruyucu etkiler için elektrik iletkenliğinin geliştirilmesi,
• Aktif ajanların tutulabilmeleri (hareketsizleştirme) ve kontrollü salınımları,
• Buruşmazlık.
Ayrıca bu ürünler insan sağlığına faydalıdır. Masaj yapma, vücut ısısını dengede tutma
ve havalandırma, ateşte yanmama gibi üstün özellikleri vardır. Bu ürünlerin en önemli
özelliği ise nefes alıp teri dışarı verebilmeleridir. Ayrıca istenirse, sivrisinek ve zararlı böcekleri
de uzaklaştırma özelliği sağlanabilir. Bu ürünler, havadaki sıcaklık değişikliklerine
göre vücuda serinlik ve sıcaklık hissi verebilmektedirler. Yıkanırken çok az deterjan
kullanılan, yumuşatıcı gerektirmeyen ve en kısa yıkama programında yıkanabilen bu
ürünler, yıkama sırasında dahi ekonomi sağlamaktadır.
Günümüzde akıllı tekstil ürünlerinin bazıları ticarileşmiştir. Pazarlaması yapılan akıllı
tekstil ürünlerinin bazıları, iklim kontrolü yapabilen giysiler, insana koruma sağlayan
giysiler, kan dolaşımını artıran çoraplar, bakteri üretmeyen tişörtler, leke tutmayan elbiselerdir.
Daha önceleri ordudaki özel birlikler ve bazı spor dallarındaki profesyonel sporcular
gibi özel ihtiyaçları olanların giysilerinde kullanılan akıllı kumaşlar artık hazır giyim
markalarının ürünlerinde de yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır (Balcı, 2006).
Akıllı tekstillerin yaygınlaşması sonucu deterjan, ütü, ütü masası, çamaşır makinesi gibi
birçok sektör derinden etkilenecek belki de tarihe karışacaktır (Coşkun, 2007) .
Aydınlatma ve nanoteknoloji
Aydınlatma, çevre ve nesnelerin en iyi şekilde görülebilmesi amacıyla gerekli aydınlık
düzeyinin sağlanmasıdır. Aydınlatma doğal ve yapay aydınlatma olarak iki çeşittir. Yapay
aydınlatma gün ışığının yetersiz kaldığı durumlarda en iyi görme koşullarının sağlanması
için kullanılmaktadır (Başaran ve Çiftçi, 2009). Konutlarda aydınlatma sistemi,
kullanılan lambaların sayıları ve güçleri ile tanımlanabilmektedir (Yener, 2011).
Türkiye’de tüketilen toplam elektriğin %25’i binalarda kullanılmaktayken evlerde ise
aylık elektrik faturalarının yaklaşık %20‘si aydınlatma amaçlı kullanıma aittir. Dolayısıyla
Türkiye’de toplam harcanan elektriğin %5’i evlerde aydınlatma amaçlı kullanıl-