22.01.2015 Views

Tüketici Yazıları III - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Tüketici Yazıları III - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Tüketici Yazıları III - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

18 Tüketici Yazıları <strong>III</strong> Ekonomik Krizin Tüketicilerin Satın Alma Davranışı Üzerine Etkileri 19<br />

Tüketiciler kriz dönemi boyunca satın alma davranışlarını ekonomik koşullara göre yeniden<br />

düzenlemektedirler. İhtiyaçları karşılayacak yeterli paraya sahip olunmaması, geliri<br />

ihtiyaçlar arasında önem sırasına göre yeniden tahsis etmeyi zorunlu hale getirmektedir.<br />

Bu nedenle satın alma karar sürecinde, kalite ve prestij gibi birtakım faktörler önemini<br />

kaybederken, fiyat uygunluğu gibi bir takım unsurlar nispeten ön plana çıkmaktadır.<br />

Kriz dönemlerinde tüketiciler, harcama ve tasarruf konularında eskisine göre daha ihtiyatlı<br />

davranmaktadırlar. Böylelikle daha fazla tasarruf edip, daha az harcama yapmak<br />

sureti ile kendilerini krizin kötü etkilerine karşı korumaya çalışmaktadırlar. Bu nedenle<br />

tüketici, eskisine göre daha az mal satın almak ve satın alırken de daha ucuz olan malları<br />

seçme eğilimindedir (Hüsnüoğlu ve Güler,2010:221).<br />

Kriz döneminin davranışlar üzerinde meydana getirdiği en belirgin değişiklik tüketicilerin<br />

fiyata karşı daha duyarlı hale gelmesidir. Ekonomik daralmalara ve ani fiyat yükselmelerine<br />

karşı tüketicilerin oluşturacakları satın alma stratejisi değişikliği ilk önce fiyat<br />

alanında ortaya çıkmaktadır. Tüketicilerin fiyatlarla ilgili algılamaları satın alma davranışını<br />

doğrudan etkilemektedir.<br />

Tüketicilerin fiyat uygunluğuna daha fazla odaklanması kaliteden kaçış olgusunu da<br />

beraberinde getirmektedir. Kaliteden kaçış, hanehalkının reel gelirinde daralma meydana<br />

gelmesi veya beklentilerin bozulması durumunda, tüketim sepetlerinde daha kaliteli<br />

ve pahalı olan ürünlerden, daha ucuz ve düşük kaliteli ürünlere doğru geniş bir ikamenin<br />

yaşanması anlamına gelmektedir. Diğer bir ifade ile tüketicinin ürün bazında dikkat<br />

ettiği özelliklerden vazgeçip daha uygun fiyatlı ürünleri seçme yönünde kuvvetli bir eğilimi<br />

vardır. Bu davranış, kriz dönemlerinde yeni ürünlere piyasada daha kolay ulaşılabilirlik<br />

ve düşük kaliteli ürünlerin bolluğu gibi arz yanlı faktörler tarafından da kolaylaştırılmaktadır<br />

(Büyük,2001:26).<br />

Krizin tüketim harcamaları üzerindeki etkisi harcamaların kısılması şeklinde olabileceği<br />

gibi tüketim sepetinin kompozisyonunun değiştirilmesi olarak da kendini göstermektedir.<br />

Ürün satın alımının ertelenmesi de kriz dönemlerinde sık karşılaşılan bir başka durumdur.<br />

Ekonomik kriz ortamında tüketiciler, krize tepki olarak değişik kategoriler arasında<br />

tüketim harcamalarının bileşimini değiştirmektedirler. Şöyle ki;<br />

• Kırmızı et tüketimini yerini bakliyat, makarna ve beyaz et tüketimine bırakmıştır.<br />

Kırmızı et tüketiminin azalmasının bir nedeni de dışarıda yemek yeme oranında görülen<br />

azalmadır. Tüketicilerin dışarıda yemek yeme alışkanlıklarını da değiştiren kriz, restorantlarda<br />

yemek yeme oranının azalmasına, tercihlerin fast food gıda ve paket servis alanına<br />

kaymasına neden olmuştur. Bunun nedeni ise bu tür hizmetlerin daha ucuz olmasıdır.<br />

• Kişisel bakım harcamalarında kısıtlamalara gidilmiştir. Özellikle krizle birlikte işsiz<br />

kalan kadınlar kişisel bakımlarını (kuaföre gitme, saç boyama, manikür vb.) evde kendileri<br />

yapmaya başlamıştır. Kozmetik ürünlerin satın alımında da tüketicilerin tercihleri birincil<br />

markalardan ikincil markalara kaymıştır (Lee,2010:17).<br />

• Yakıtlara gelen zamlar ve vergi yükünün artması tüketicileri sadece alışverişlerinde<br />

değil, enerjide de tasarruflu olmaya yöneltmiştir. Yüksek gelen elektrik, benzin ve doğalgaz<br />

faturaları sonucu tüketiciler aydınlanmada, ısınmada, pişirmede, temizlemede en<br />

verimli araç ve yöntemleri kullanmaya başlamıştır. Özellikle yeni alınan araçlarda A tipi<br />

enerji tasarruflu ürünleri satın alma eğilimi göstermektedirler.<br />

• Tüketiciler kriz nedeni ile giyim harcamalarını erteleme eğilimi göstermişlerdir.<br />

Krizden en çok kadın ve erkek giyim kategorileri etkilenirken, çocuk ve genç giyim fazla<br />

etkilenmemiştir. Özellikle kadın tüketicilerde görülen sezon başında toplu ve erken<br />

alışveriş eğilimi yerini daha temkinli ve fırsat kollayan bir alışveriş tarzına bırakmıştır.<br />

Erkek reyonu alışverişlerinde de önemli düşüşler olmuştur. Erkek tüketiciler promosyonlara<br />

ve indirimlere yüksek katılım eğilimi göstermişlerdir.<br />

• Normal zamanlarda bile kendilerinden çok çocukları için harcama yapan aileler kriz<br />

döneminde de çocuklarının eğitim harcamalarında kısıtlama yapmamışlardır. Ancak çocuklara<br />

verilen harçlık miktarlarını düşürmüşlerdir. Oyuncak alımlarında daha ihtiyatlı<br />

davranmayı tercih etmişlerdir. Özellikle alışverişlerde çocuklar için alınan çikolata, gofret,<br />

sakız ve şeker gibi ilk bakışta alınan ürünlerin miktarı azalmıştır.<br />

• Konut ve dayanıklı tüketim mallarını içeren ev eşyası sektöründeki satın alımlarda<br />

da önceki yıllara göre gerileme görülmüştür. Bankalara ve kredi faizlerine olan güvenin<br />

tüketiciler tarafından azalması tüketicilerin konut alımı planlarını ertelemesine neden olmuştur.<br />

Yaşanan kredi krizi insanların krediye değil de nakite ihtiyacı olduğunu ortaya<br />

koymuştur. Bunu fark eden tüketiciler gereksiz harcama ve borçlanmayı kaldırarak harcamalarına<br />

yeni sınırlar çizmişlerdir. Döviz kurunda meydana gelen yükselmelerden dolayı<br />

tüketiciler kendilerini borçlanmadan koruyarak taksitle ev eşyası alma kararını erteleme<br />

yoluna gitmişlerdir (Mckenzie,2006:156).<br />

• Krizle birlikte boş zaman geçirme aktivitelerinde de değişiklik yaşanmıştır. Boş zaman<br />

aktivitelerine daha az para harcayan tüketicilerin zamanlarını evde vcd/dvd film izleyerek,<br />

internette gezinerek, bilgisayarda pc oyunları oynayarak vb. etkinliklerde bulunarak<br />

vakit geçirdikleri gözlenmiştir.<br />

• Tüketicilerin azaltma ya da erteleme yaptıkları harcamalar arasında tatil harcamaları<br />

da yerini almıştır. Ekonomik kriz tüketicilerin tatil imkanlarını daha da azaltmıştır.<br />

Parasal kaynaklarını daha akılcı ve daha temkinli kullanma psikolojisinde olan tüketiciler<br />

uygun fiyatlı, kısa süreli ve ne kadar harcama yapacağını önceden bilebildiği her şey<br />

dahil sistemine yönelmiştir (Yap,2009:116).

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!