YASED Yönetim Kurulu Başkanı Piraye Antika'nın Sunuşu

YASED 2009 II. BAROMETRE ANKETİ BASIN TOPLANTISI
29 EYLÜL 2009
YÖNETİM KURULU BAŞKANI PİRAYE ANTİKA’NIN KONUŞMASI
Değerli Basın Mensupları,
YASED üyelerinin yatırım ortamına dair görüşlerini aldığımız ve her 6 ayda bir
güncellediğimiz Barometre araştırma anketinin sonuçlarının Genel Sekreterimiz
Mustafa Alper tarafından sunumunu takiben bu araştırmanın işaret ettiği birkaç
önemli noktayı YASED öncelikleri çerçevesinde daha yakından değerlendirmek
istiyorum.
Üyelerimizin önemli bir kısmı ülkemizde uluslararası yatırımların önündeki üç
temel engeli;
1. Yasal çerçeve ve uygulamalar,
2. Ekonomik istikrarsızlık,
3. Kayıt dışı ekonomi
olarak sıralamakta. Araştırma sonuçları YASED üyelerinin, uluslararası
yatırımların önünde engel olarak gördükleri alanların hemen hepsinde son 6
aydaki gözlem ve beklentilerinin ya aynı kalmış ya da olumsuza dönmüş
olduğunu gösteriyor. Buna karşılık olumlu gelişme gözlemleyenlerin sınırlı
yüzdelerde kaldığını görüyoruz. Aynı durum önümüzdeki 6 ay beklentileri için de
geçerli.
Temel engeller listesinde en üstte yer alan “yasal çerçeve ve uygulamalar”
konusu, YASED ‘in de en öncelikli konularından olan hukuk güvenliği
konusunda yatırımcıların endişelerinin devam ettiğine işaret ediyor.
Hiç şüphesiz iş dünyası ve yeni yatırımlar açısından yasal düzenlemelerde ve
düzenlemelerle ilgili günlük uygulama ve denetimlerde öngörülebilirliğin garanti
altına alınması hayati önem arzetmektedir. Kuralların; yatırımcıların hak ve
sorumlulukları, ve uygulamaların sonuçları konusunda tereddüt etmelerine yer
bırakmayacak netlikte olması gerekmektedir.
Yakın geçmişte Avrupa’ya uyum sürecinden de kaynaklanan nedenlerle ülkemizde
yasaların sık sık ve çoğu kez tüm tarafların görüşleri alınmadan hızla değiştiği bir
dönemden geçtik. Bazı alanlarda ilgili mevzuatın yoruma açık yazılmış olması,
uygulamada ciddi belirsizliklere yol açmış ve geriye dönük hükümde bazı
uygulamalar yaratarak yatırımcılar nezdinde önemli ihtilaflara yol açmıştır. Bugün
geldiğimiz noktada mevzuatımızda çelişkili ve yatırımcı bazında farklı
uygulamalara yol açabilecek geniş gri alanların var olduğu tartışılmaz bir
gerçektir. Genel olarak bu tablo Türkiye’deki yatırım ortamı açısından belirsizliğin
yani riskin arttığı algısını yaratmaktadır. İçinden geçmekte olduğumuz dünya
konjonktüründe kısa bir süre önce açıkladığımız UNCTAD Dünya Yatırım
Raporunda da belirtildiği üzere gelişmekte olan ülkelere akan doğrudan uluslarası
yatırım miktarı büyük oranda daralmıştır. Ülkemizin ekonomik büyüklüğü ve
istihdam bu dönemde ciddi düşüş göstermiştir. Böyle bir konjonktürde Türkiye
dış yatırım ve dış finansman akımı açısından diğer gelişmekte olan ülkelerle çok
daha zorlu şartlarda rekabet etmektedir. Kısaca cazibe merkezi olma
konumumuzu her şartta koruma gereği vardır. Kontrol edilebilecek gelişmeler
1

arasında yasal belirsizlikleri en aza indirgemek en kolay başarabileceğimiz işler
arasındadır.
Yatırımcılar uzun vadeli bakış açısıyla, faaliyet gösterecekleri ortamın kurallarını
bilebilmeli ve ileriyi öngörebilir durumda olabilmelidir. Bunun sağlanabilmesi için
gerekirse iş dünyası ve ilgili kamu otoriteleri biraraya gelerek öncelikle
mevzuatımızda yer alan gri alanları belirlemeli, ve tek tek bu alanlarda
uygulama açısından netlik kazandırılması için çalışmalıdır. Böyle bir çalışma
şeffaflığın arttırılmasına ve öngörülülebilirliğin sağlanmasına yardımcı olacaktır.
Hiç şüphesiz belirsizliğin sistematik bir çalışma sonucu özel sektör kamu işbirliği
ile azaltılması uluslararası yatırımların çekilmesi yönünde Türkiye’yi avantajlı bir
konuma geçirecektir.
Yukarıdaki uygulama ve yasal belirsizliklere YASED gündemindeki konulardan bir
örnek vermek gerekirse Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı sermayeli şirketlerin
gayrimenkul edinimi alanında geçtiğimiz yıl yapılan mevzuat değişiklikleri
incelenebilir. Yeni düzenleme ve uygulamadaki zorluklar yatırımcı güvenini
zedeleyen ve üyelerimiz açısından öngörülebilirliği engelleyen önemli bir konu
olmayı sürdürmektedir. Geçtiğimiz yıla kadar yabancı sermaye paylı şirketler, eşit
muamele ilkesi uyarınca yerel sermayeli şirketlerle aynı şartlarda gayrimenkul
edinebiliyorken, Anayasa Mahkemesi kararı ve takip eden Kanun değişikliği ve
Kasım 2008’de çıkarılan Yönetmelik gereği uzun ve belirsizliklerle dolu izin
prosedürleriyle karşı karşıya kalmışlardır. Yasal hakların kaybedilmemesi için bu
yıl başında temelde eşitlik ilkesine aykırı bulduğumuz bu uygulamanın
yürürlüğünün durdurulması ve iptali için dava açıldı. Diğer taraftan da bürokratik
düzeyde iyileştirmeler yapmak üzere temaslarımız sürüyor ancak bugüne kadar
yapılan bürokratik iyileştirmeler, belirsizlikleri istenilen ölçüde gidermeye yeterli
olmadı. Bu konuda en kısa zamanda gerekli yasal düzenlemeler yapılmasını
bekliyoruz.
Yatırımların önündeki engellerde öne çıkan diğer bir önemli konunun kayıt dışı
ekonomi olduğunu görüyoruz. Kayıtdışılık mevcut yatırımcının algısını zayıflattığı
gibi özellikle greenfield (yeni) yatırımcıları için de caydırıcı bir etken olmaktadır.
Kayıt dışı ekonominin önüne geçilmesi yönünde samimi adımların artık acilen ve
kararlılıkla atılmasının sağlıklı bir ekonomik işleyişe büyük katkıda bulunacağı
görüşündeyiz. Kayıtdışı ekonomiyle mücadele etmek yani yasalara tüm
yatırımcıların aynı şekilde uymasını sağlamak daha adil bir gelir dağılımı,
homojen, geniş tabanlı ve daha istikrarli bir vergilendirme ortamı yaratacaktır.
Haksız rekabetin önüne geçilmesi ve seffaflasma yatırımları artıracak, hem artan
yatırımlar hem de vergi tabanının genişlemesi ile vergi gelirlerini arttırmış bir
Türkiye kalkınma hedeflerinde daha hızlı ilerleyecektir.
Son olarak Türkiye ekonomisinin acil sorunlarından biri olan “işsizliğin”,
Barometre anketimizde de üyelerimizin dikkat çektiği önemli bir konu olduğunu
görüyoruz. Uluslararası yatırımların ülkemiz ekonomisine en önemli katkılarından
biri olan istihdam yaratma konusunda, yatırımcıların gelecek dönem için iyimser
bir tablo çizmemiş olması, istihdamda artış beklentisinin düşük olması istihdam
konusunda alınması gereken önlemler olduğuna işaret etmektedir. Turkiye’nin
demografik ozellikleri ve genc nufusu, yuksek buyume potansiyeli vaad etmekle
birlikte, istihdam olanaklarinin kisitli olmasi sebebiyle issizlik probleminin
artmasina da neden olmaktadir. Üyelerimiz “işsizlik” konusunun hükümetin
önümüzdeki dönem öncelik vermesi gereken en önemli konu olduğunu ve artan
2

işsizliğe karşı alınan önlemleri yetersiz bulduklarını belirtmişlerdir. YASED olarak
her fırsatta belirttiğimiz gibi istihdam üzerindeki prim ve vergi yüklerinin
azaltılması, çalışma mevzuatının ve isgucu piyasasinin esnekleştirilmesi,
uluslararası yatırımların (özellikle yüksek teknolojili ve katma değerli yeni
yatırımlar) Türkiye’ye çekilebilmesi açısından rekabet avantajı sağlanması için
gereken önceliklerdendir.
Barometre sonuçlarına baktığımızda bir önceki anketimizde etkileri açıkça
görülen, son bir yılın ana gündem maddesi olan global krizin, üyelerimizin
beklentileri ve gelecek dönem planları üzerinde hala etkili olduğunu görebiliyoruz.
Anket sonuçları, kuresel ekonomi ile ilgili beklentilerde iyilesmenin devam
edecegi, ancak Turkiye’de bunun daha zaman alacagi seklindedir.
İçinden geçtiğimiz süreci, bir krizin de ötesinde bir dönüşüm, belki yeni bir
ekonomik modele geçiş firsati olarak düşünürsek, “bu yeni dünya düzenin
getireceği sosyal ve politik değişiklikler ne olacak”, “yeni dünya düzeninde
Türkiye’nin yeri nerede olacak”, “Türkiye ekonomisinin daha rekabetçi olması
için gerekli yeniden yapılanma süreci nasıl planlanacak” sorularına cevap
vermek gerekiyor. Küresel sistemin yeniden şekillendiği bu dönemde Türkiye,
yalnızca ayakta kalmaya değil; bir G-20 ülkesine yakışır hamlelere de
odaklanmalıdır. Bu da bize Türkiye olarak uzun vadeli bütünsel bir vizyona, bir
master plana olan ihtiyacımızı bir kez daha hatırlatıyor.
Sizlerle paylaştığım öncelikli konular çerçevesinde yapılacak iyileştirmelerle
ülkemize ekonomik büyüklüğüyle bağdaşan ölçekte uluslararası yatırım
çekilebileceği görüşündeyiz. YASED olarak; Türkiye’de yatırım ortamının
iyileştirilmesi amacıyla, hukuk güvenliği ilkelerine, serbest piyasa ve rekabet
kurallarına uygun, öngörülebilir bir yatırım ortamının sağlanması ve sürdürülmesi
için yapılan her türlü olumlu girişime destek vermeye devam edeceğimizi bir kez
daha yineleyerek sözlerimi burada noktalamak istiyorum.
Basın toplantımıza katılımınız için şahsım ve YASED Yönetim Kurulu adına sizlere
teşekkür ediyorum.
3