E. Kiram

sini yaratan Odur. Denize düflende bo¤ulmay› yarat›yor. Dilerse
bo¤ulmaz, sa¤lamlafl›r. Kuflun, tayyârenin uçmas›n›, [havan›n kald›rmas›n›,
sürtünme kuvvetlerini] yaratan Odur. Bu özellikleri,
kuvvetleri yaratmasa, uçurmaz. Hastal›klar›, çeflidli ilâçlarda çeflidli
hâssalar› yaratmakdad›r. ‹brâhîm aleyhisselâm, Nemrûdun ateflinde
oturdu. Hiç yakmad›. E¤er yakmak, ateflin tabî’at›, özelli¤i
olsayd› elbette yakard›. Yakma¤› yapan, atefl de¤ildir. Allahü teâlâ
yakd›rmakdad›r. Allahü teâlâ, maddelerde diledi¤i özelli¤i, ifli, yarat›r.
Yaratd›¤› ifl, maddeden hâs›l olur. Fekat, Allahü teâlân›n hikmeti
ve âdeti flöyledir ki, her maddeye belli özellik, belli etki vermifldir.
Maddeleri, birbirlerinin de¤iflmesine sebeb k›lm›fld›r. Bu¤day
tohumundan bu¤day, arpadan arpa yarat›r. ‹nsandan insan,
hayvandan kendi cinsini yarat›r. [Vebâ basîlinden tâ’un, menengokokdan
menenjit yarat›r. Atomlar aras›ndaki elektron al›flveriflini,
radioaktiviteyi ve çekirdek reaksiyonlar›n›, her maddede baflka
fleklde yarat›yor.] Yemek ile kar›n doymas›n› yarat›yor. E¤er doymak
yaratmasa, tonlarca yisek doymazd›k. Susuzluk yaratmasayd›,
hiç su içmesek susamaz idik.
Ondan baflka yarat›c› yokdur. Her var olan›, o yaratm›fld›r.
Maddeleri hareket etdirir. Yerlerini de¤ifldirir. Bir zemândan, baflka
zemâna götürür. Bir hâlden baflka hâle döndürür. Akllara hayret
verecek fleyler yarat›r. Bir damla menîden ve görülemiyen
spermatozoidden bir olgun insan yarat›r. [Nûh aleyhisselâm gibi
büyük bir Peygamberden, Ken’an ad›nda âsî, kâfir ve ahmak bir
o¤ul yarat›r. Ebû Cehl gibi tafl yürekli, örümcek kafal› bir kâfirden,
‹krime gibi bir mü’min o¤ul yarat›r. Elinin, dilinin, vücûdunun
her zerresinin düzgün yap›lar›, özellikleri ve hareketleri ile,
Onun varl›¤›n›, irâdesini, kudretinin büyüklü¤ünü anlatan, i’lân e-
den alçak bir kâfirin kalbinde küfr yarat›r. Bunlar›n, söz ile, yaz› i-
le, rütbe ve mal gücü ile, dîne sald›rmalar›n› yarat›r. Kendi mahlûkunu,
eserini kendine düflman yapar. ‹nsanlar›n yüre¤inde yerlefldirdi¤i,
gönül [kalb] ad›ndaki bir cevherin, kuvvetin ba’z›s›n› nûrland›rarak,
temizliyerek, kendine ayna yapar. Ba’z›s›n› da, karartarak,
küfr ve kötülük deposu yapar.] En küçük zerre olan, mikroskobda
bile görülemiyen atomun derinli¤inde, çekirde¤inde,
da¤lar› deviren nükleer kuvvetler yarat›r. Pancarda fleker yarat›r.
Yaprakda fotosentez, özümleme kuvveti yarat›r. Ar›da bal yarat›r.
Bir bu¤day dânesinden, nice bu¤day yarat›r. Cans›z yumurtada,
canl› hayvan yarat›r. Çiçeklerde esanslar, güzel kokular yarat›r.
Kuru a¤açda, yapraklar, çiçekler, meyveler yarat›r. Su içinde hayvanlar,
çiçekler, a¤açlar yarat›r. Ac› su içinde tatl› su yarat›r. [Kimyâ
reaksiyonlar› ve nice fizik ve kimyâ özelliklerini yarat›r. Topra-
– 95 –