E. Kiram

(befl yafl›ndan yirmi yafl›na kadar, imâm-› Ca’fer Sâd›k›n “aleyhisselâm”
evinde idim. Bu bilgileri hep ondan ö¤rendim). Küfrüne, yalanlar›na
herkesi inand›rmak için, o büyük imâma da iftirâ ediyor.
Hâlbuki, imâm-› Ca’fer Sâd›k›n “rad›yallahü anh” kazâ kader hakk›ndaki
sözü (Mektûbât)›n 1. cild, 289.cu mektûbunda uzun yaz›l›-
d›r. ‹râde ile r›zây› birlefldirmek için, hâkimin hükmünden râz› olmamas›
muhâldir demesi de, bozuk bir düflüncedir. Çünki, hâkimin,
do¤ru olan hükmlerinden râz› olmamas›, elbette muhâldir. Allahü
teâlân›n da, itâ’at etmekden, sevâb ifllemekden, hayrdan râz› olmamas›
muhâldir. Çünki, râz› olaca¤›n› bildiriyor. Fekat, hâkim, zor ile
veyâ hatâ ile verdi¤i hükmünden hatâs›n› anlay›nca nas›l râz› olabilir
‹râde etmifl, hükm etmifl ise de, râz› olamaz. (Sirâciyye fetvâlar›)
sâhibi Sirâcüddîn Alî bin Osmân Ûflî, (Emâlî) ad›ndaki çok k›ymetli
kasîdesinin üçüncü beytinde, (Allahü teâlân›n hayât s›fat› vard›r
[ya’nî diridir]. Herfleyi, her ifli irâde, ezelde takdîr eder) diyor.
Bu kasîdeyi, birçok âlim flerh etmifldir. Seyyid Ahmed Âs›m efendi
türkçeye terceme ve flerh ederken diyor ki, (Kader, Allahü teâlân›n
ilerde olacak herfleyi ezelde bilmesidir. Kazâ, bu bildiklerini Levh-il
mahfûzda göstermesidir). Keflflâf flârihi [Tayy›bî] (Ba’z›lar›na göre,
kader, genel emrdir. Kazâ bunlar›n birer birer meydâna gelmesidir.
Meselâ [her canl› ölecekdir] kaderdir. Her canl›n›n ölmesi kazâd›r)
dedi. (Tavâli’) kitâb›n› flerh eden fiemseddîn Mahmûd bin Abdürrahmân
‹sfehânî buyuruyor ki, (Kader, her fleyin Levh-il mahfûzda
toplu, k›saca varl›¤›d›r. Kazâ da, bunlar›n, flartlar›n›n ve kendilerinin
birer birer, zemânlar›nda yarat›lmas›d›r). Kader, bir anbar bu¤daya
benzer. Kazâ, ölçü ölçü al›p sarf etmekdir. Kader ve kazâ kelimeleri,
birbirinin yerine kullan›lmakdad›r. Kader: (Ahmed kendi arzûsu
ve kudreti ile müslimân olur. Kirkor, kendi iste¤i, be¤enmesi ile küfrü
tercîh eder fleklindedir. Bunu gösteren âyet-i kerîmeler çokdur).
Kazâ kader üzerinde (Tam ‹lmihâl) kitâb›nda genifl bilgi vard›r. Bunu
iyi okuyunca, Hüsniyye kitâb›n› hâz›rl›yan yehûdînin, bir canbaz
gibi, bir gözba¤lay›c› gibi yapd›¤› bozuk isbâtlar kolayca anlafl›l›r.
Tefsîr bilenler, bu kitâb›n âyet-i kerîmelere, ilme, akla uym›yan
ma’nâlar verdi¤ini hemen anlar ise de, tefsîrden ve yirmi ana ilmden
haberi olm›yan câhiller, (ma¤lûb etdi, mahcûb etdi, rezîl etdi, cevâb
veremediler, âciz kald›lar) gibi ilâvelere aldanarak inan›r. Onun
için, böyle, yalan, bozuk kitâblar›, mecmû’a ve gazeteleri hiç okumamal›d›r.
Bunlar› okumamak, kendini kâfir olmakdan kurtarmak
demekdir.
7 — Bir yerinde (Vaktiyle fleyh Behlûl [Behlûl Dânâ] demifldi
ki: Ey Ebû Hanîfe! Sen insanda ihtiyâr olmad›¤›n› söyliyorsun. E-
flekler senden dahâ akll› ve fazîletlidir. Çünki, geçilemiyecek dere-
– 87 –