E. Kiram

lahü anhâ”n›n haber verdi¤i hadîs-i flerîfde, (Ümmetimin en kötüsü,
eshâb›ma dil uzatma¤a cesâret edenlerdir) buyuruldu.
Eshâb-› kirâm “aleyhimürr›dvân” aras›nda olan muhârebeleri,
iyi sebeblerden, güzel düflüncelerden ileri geldi bilmek, dünyâl›k
için, menfe’at için bilmemek lâz›md›r. Çünki, onlar›n ayr›l›¤›, ictihâd
ve te’vîl ayr›l›¤› idi. Hevâ ve hevesden do¤an ayr›l›k de¤ildi.
Ehl-i sünnet âlimleri hep böyle söyliyor. fiu kadar var ki, hazret-i
Emîr ile muhârebe edenler, hatâ etdi. Hak, hazret-i Emîr “rad›yallahü
anh” taraf›nda idi. Fekat hatâlar›, ictihâd hatâs› oldu¤undan,
birfley denemez ve dil uzat›lamaz. (fierh-i mevâk›f) kitâb›na göre,
Âmidî diyor ki, Cemel ve S›ffîn vak’alar› ictihâd yüzünden idi. Ebû
fiekûr Muhammed Sülemî, (Temhid) kitâb›nda diyor ki, Ehl-i sünnet
ve cemâ’ate göre, hazret-i Mu’âviye ve onunla berâber olanlar
“rad›yallahü anhüm” hatâ etmifllerdi. Fekat hatâlar›, ictihâd hatâs›
idi. ‹bni Hacer-i Mekkî (Savâ’›k-› muhrika) kitâb›nda diyor ki:
Hazret-i Mu’âviyenin hazret-i Emîr ile “rad›yallahü anhümâ” muhârebesi,
ictihâd sebebi ile idi. Ehl-i sünnet âlimleri böyle bildiriyor.
(fierh-i mevâk›f)daki (Eshâb›m›z›n ço¤una göre, o muhârebeler
ictihâd sebebi ile de¤ildi) sözünde eshâb›m›z diyerek, kimleri
anlatmak istemifldir Ehl-i sünnet âlimleri böyle söylemiyor, aksini
söylüyor. Büyüklerin kitâblar›, hep ictihâdda hatâ oldu¤unu bildirmekdedirler.
Meselâ, imâm-› Gazâlî ve Kâdî Ebû Bekr ve di¤er
imâmlar gibi. O halde, hazret-i Emîr “rad›yallahü anh” ile muhârebe
edenlere, fâs›k, yoldan ç›km›fl gibi fleyler söylemek câiz de¤ildir.
Kâdî ‹yâd›n “rahime-hullahü teâlâ” (fiifâ) kitâb›nda, imâm-›
Mâlik “rad›yallahü anh” diyor ki: (Peygamberimizin “sallallahü a-
leyhi ve sellem” eshâb›ndan birine, meselâ Ebû Bekre veyâ Ömere
veyâ Osmâna veyâ Mu’âviyeye veyâ Amr ibni Âsa “rad›yallahü
anhüm” sö¤en ve onlar› kötüliyen bir kimse, e¤er yoldan ç›kd›lar,
kâfir oldular dedi ise bu kimseyi öldürmelidir. Yok e¤er baflka bir
ayb ve kusûr ile kötüledi ise, fliddetli dövmelidir). Hazret-i Alî “rad›yallahü
anh” ile muhârebe edenler, kendilerine alevî diyen flî’îlerin
taflk›n olanlar›n›n dedikleri gibi, kâfir de¤ildir. Fâs›k da de¤ildir.
Çünki, Âifle S›ddîka “rad›yallahü anhâ” ve Talha ve Zübeyr ve
Sahâbe-i kirâmdan birço¤u onlardand›r “r›dvânullahi aleyhim ecma’în”.
Talha ile Zübeyr “rad›yallahü anhümâ” Cemel muhârebesinde
onüçbin kifli ile berâber öldürülmüfldü. Hazret-i Mu’âviye
“rad›yallahü anh”, bu zemân ifle kar›flmam›fld›. Bir müslimân, bunlara
yoldan ç›kd› ve günâha girdi gibi sözler söyliyemez. Kalbi bozuk,
rûhu pis olan, söyler.
F›kh âlimlerinden ba’z›s›, hazret-i Mu’âviye “rad›yallahü anh”
– 75 –