E. Kiram

›n›, ezvâc, baba ve analar›n› ve vatanlar›n›, terk ve fedâ ederlerdi.
Uzun zemânlar sohbetlerinde bulunarak her cihetden fâidelenmifl
ve Peygamber efendimizin “sallallahü aleyhi ve sellem” ahlâk› ile
ahlâklanm›fl, afla¤› huylardan temizlenmifl, kalbleri, nefsleri saf ve
pâk olmufldu. Peygamber efendimizin “sallallahü aleyhi ve sellem”
Eshâb-› kirâm› “rad›yallahü teâlâ anhüm ecma’în” için böyle söylemek
ve zan etmek aslâ câiz de¤ildir.
Böyle söyliyen ve yazan zevâll›lar, bilmiyorlar m› ki, onlara
düflmanl›k edenler, do¤rudan do¤ruya Server-i âleme “sallallahü
aleyhi ve sellem” düflmanl›k etmifl oluyorlar. Onlar› kusûrlu bilmekle,
Fahr-i âlemi “sallallahü aleyhi ve sellem” kusûrlu göstermifl
oluyorlar. Bunun içindir ki, dînimizin büyükleri, (Peygamberimizin
“aleyhissalâtü vesselâm” Eshâb›na hurmet etmiyen, onlar› kusûrlu
bilen, Resûlullaha “sallallahü aleyhi ve sellem” îmân etmemifl
olur) buyurdular.
Cemel ve S›ffîn vak’alar›, onlar› kötüleme¤e sebeb olamaz. ‹ki
tarafdakiler de, günâha girmedi, belki sevâb kazand›lar. Zîrâ, hadîs-i
flerîfde bildirildi¤i gibi, ictihâdda hatâ eden müctehide bir sevâb,
isâbet edene iki veyâ on sevâb vard›r. fiübhe yokdur ki, ayr›-
l›k, gizli maksadlar ve dünyâ arzûlar› için olmay›p ancak ictihâdlar›n
uymamas› sebebi iledir. ‹mâm-› Muhammed Kurtubînin Tezkiresi
Muhtasar›nda, imâm-› Abdülvehhâb-› fia’rânî buyuruyor ki:
(Mu’âviye ve Alî “rad›yallahü anhümâ” aras›ndaki muhârebe ve
ayr›l›klar, ictihâd ayr›l›¤›ndan do¤an dînî bir mes’ele idi. Dünyâ arzûlar›na
kavuflmak için de¤ildi. Ya’nî, saltanat ve reîslik sevdâs› ile
de¤ildi ki, söz edilsin. Belki, din için oldu¤undan iyi ve makbûl idi.)
‹mâm-› Kurtubî ve Abdülvehhâb-› fia’rânî bu dînin büyüklerindendir.
Yine ayn› kitâbda diyor ki, Resûlullah “sallallahü aleyhi ve
sellem” buyurdu ki, (Bundan sonra, [ya’nî benden sonra], eshâb›m
aras›nda fitne ç›karak muhârebe olacakd›r. Cenâb-› Hak bunlar›,
benimle olan sohbetlerinden dolay› afv ve ma¤firet eder. Bunlardan
sonra gelen müslimânlar aras›nda bu sebeble ç›kacak fitnede
kimse afv olunm›yacakd›r). Çünki, onlar, sahâbî de¤ildir, ya’nî
sohbetde bulunmam›fllard›r. ‹nsan, dünyâda iken sevdi¤i kimse ile
haflr olacakd›r. Sahâbe-i kirâm›n hepsi, Server-i âlemi “sallallahü
aleyhi ve sellem” çok severdi.
Yine ayn› sahîfede yaz›l› olan bir hadîs-i flerîfden anlafl›l›yor ki,
Eshâb-› kirâm “aleyhimürr›dvân” aras›ndaki muhârebelerde hem
ölen, hem de öldüren Cennetlikdir. Onlar›n hepsi büyük müctehid
idi. Bir müctehid, kendinden dahâ yüksek bir müctehidin ictihâd›ndan
baflka ictihâd edince, kendi ictihâd› ile amel etmesi lâz›md›r.
Baflkas›n›n ictihâd›na uymas› câiz de¤ildir. ‹mâm-› a’zam Ebû
– 58 –