E. Kiram

Bunlar›n ilki, fiâh ‹smâ’îlin cülûsundan on sene evvel, ikincisi de
212 numarada olup, flâh oldukdan alt› sene sonra yaz›lm›fld›r. ‹lk
nüshada büyük babas›n›n menâk›b› yaz›lm›fld›r. Burada flâh ‹smâ’îlin
alt›nc› ceddi olarak Fîruzdan bahs edilir ki, bunun ahfâd›ndan
olan Safiyeddîn Erdebîlî ve muâs›r› olan Hoca Alî bu husûsda
fazla gayret göstermifllerdir. Kürdistândan Giyara ve oradan flimâle
kayarak, Erdebîle gelmifldir. Burada Türkler aras›nda 100.000
kadar talebe kazanm›fllard›r. Safiyeddînin türkçe bildi¤i muhakkakd›r.
Ancak a¤z›ndan ç›kan sözler, menâk›binde yâ fârisî, veyâ
âzerî flivesinde kayd edilmifldir. O¤lu Sadreddîn zemân›nda, hayâllerine
seyyidlik gelmifldir. Güyâ anneleri, bu yolda bir rü’yâ görmüfl.
O zemân buna ehemmiyyet verilmemifl ise de, flâh ‹smâ’îl buna
dört el ile sar›lm›fld›r. fiâh ‹smâ’îlin seyyid olmay›p, Hatay kabîlesinden
Türk oldu¤unu gösteren vesîkalar, (Se’âdet-i Ebediyye)
kitâb›n›n sonundaki hâl tercemesinde yaz›l›d›r. Lûtfen oradan
okuyunuz!
Safînin talebeleri ve flöhreti çok idi. Timür hân bile ziyâretine
gelmifldi. ‹smâ’îlin dedesi Cüneydi, Karakoyunlu sultân› Cihân
flâh, Azerbaycandaki Erdebîlden ç›kar›p hudûd d›fl› etdi. Diyâr-›
Bekre gidip Akkoyunlu Uzun Hasene s›¤›nd›. Gözüne girip hemflîresini
ald›. Uzun Hasen, Azerbaycan› al›nca, Cüneyd, Erdebîle
döndü. Talebesi ile Gürcistâna sald›rd›. fiirvân flâh› olan sultân Halîl
taraf›ndan katl olundu. O¤lu Haydar, day›s› Uzun Hasenin k›z›-
n› ald›. Bu da fiirvâna sald›rd› ise de, katl olundu. ‹flte bu Haydar›n
o¤lu ‹smâ’îl 892 de tevellüd etdi. 905 de talebesi ile fiirvana sald›-
r›p, babas›n› öldüren (Ferruh) sultân› öldürdü. 908 [m. 1502] de
Tebrizde Safevî devletini kurdu. Ba¤dâd›, Baküyü, Horasan› ald›.
fiî’îli¤i i’lân etdi. Sünnîleri sürdü, öldürdü. Bunu ifliten Yavuz Selîm
hân, büyük ordu ile üzerine yürüdü. 920 senesinde, Çald›ran
meydân muhârebesinde, flâh ‹smâ’îlin askerleri, talebesi da¤›ld›,
kaçd›, ço¤u k›l›nçdan geçdi. fiâh da yaraland›, kaçd›. 930 [m. 1524]
da Serab flehrinde öldü. Erdebîldedir. Cesûr, intikâmc›, zevkine
düflkün ve sefîh idi. 36, 37, 388, 391.
227 — fiA’RÂNÎ: 26. c› s›rada Abdülvehhâb ismine bak›n›z!
228 — fiEMSEDDÎN MAHMÛD: Muhammed bin Abdürrahmân
‹sfehânî, fiâfi’î mezhebi âlimlerindendir. 674 de Tebrîzde tevellüd,
749 [m. 1348] da M›srda vefât etdi. Ebüssenâ denir. Üsûl,
bedi’, beyân, akâid, meânî, mant›k ve hikmet ve tefsîr kitâblar›
yazm›fld›r. ‹lm-i kelâmdan, kâdî Beydâvînin yazd›¤› (Tavâli’) kitâb›n›
flerh ederek (Metâli’) ad›n› vermifldir. 87.
229 — fiEMSEDDÎN SÂMÎ: fiemseddîn Sâmî be¤, 1266 da
– 390 –