E. Kiram

221 — SÜYÛTÎ: Celâleddîn Abdürrahmân bin Ebî Bekr bin
Muhammed Süyûtî, islâm âlimlerinin en büyüklerindendir. Almanca
(Meyer Lexicon) kitâb›nda, (Yorulmadan, y›lmadan yazan
Süyûtînin üç yüzden fazla eseri vard›r) diyor ve birkaç›n› bildiriyor.
Tefsîr, hadîs, f›kh, târîh, ahlâk ve t›b kitâblar› çok k›ymetlidir.
M›srda, Süyût flehrinde 849 [m. 1445] da tevellüd, 911 [m. 1505] de
M›srda vefât etdi “rahime-hullahü teâlâ”. Kitâblar›n›n ço¤u, Avrupada
bas›lm›fld›r. Dahâ yirmiiki yafl›nda iken (Celâleyn) tefsîrini
temâmlad›. ‹mâm-› Gazâlînin (‹hyâül-ulûm) kitâb›n› k›saltm›fld›r.
Kitâblar›, okumakla bitmez. 17, 143, 246, 249, 250, 251, 320, 356.
222 — fiA’BÎ: Tâbi’înin büyüklerindendir. Ad› Âmirdir. Yirminci
y›lda Basrada tevellüd, 104 [m. 723] de Kûfede ans›z›n vefât
etdi “rahime-hullahü teâlâ”. Ecdâd› Yemenli oldu¤u hâlde, Hemedanda
yerleflmifllerdi. Kendisi Kûfeye yerlefldi. ‹bnilmüseyyeb,
Medînede, Hasen-i Basrî Basrada, Mekhûl fiâmda islâm›n o asrda
dört dire¤i gibi idi. Eshâb-› kirâmdan beflyüz Sahâbîyi gördü. Abdülmelik
taraf›ndan rum kayserine sefîr olarak gönderilmifldi. 76,
129, 170.
223 — fiÂF‹’Î: Muhammed bin ‹drîs Kureyflîdir. Dört mezheb
imâmlar›ndan biridir. Büyük müctehiddir. 150 [m. 767] y›l›nda,
Kuds civâr›nda Gazze kasabas›nda tevellüd, 204 [m. 820] de M›srda
vefât etdi. Karâfe kabristân›ndad›r “rahime-hullahü teâlâ”. Medîne-i
münevverede imâm-› Mâlikden okudu. Bütün ilmlerde zemân›n›n
bir dânesi oldu. Vera’ ve takvâs› da herkesden ziyâde idi.
‹mâm-› Ahmed bin Hanbelin üstâd›d›r 195 de Ba¤dâda gelip, iki
sene kald›. Mekkeye döndü. 199 da M›srda yerlefldi. Büyük âlimler
taraf›ndan hayât› yaz›lm›fl, hepsi taraf›ndan medh-u senâ olunmufldur.
Usûl-i f›kh ilminde ilk kitâb yazan budur. Hadîsde, (Sünen)
ve (Müsned) ad›nda iki büyük kitâb› vard›r. (‹sbâtünnübüvve
ve reddi alelberâhime) ve f›khda (Emâli-i kebîr) ve (F›khul-ekber)
ve (Kitâbül-üm) ve (Mebsût) ve (Muhtasar) kitâblar› çok k›ymetlidir.
18, 21, 25, 28, 29, 34, 42, 43, 50, 53, 54, 57, 59, 79, 83, 84,
135, 142, 182, 185, 202, 203, 223, 225, 227, 237, 267, 360, 362, 382,
387, 407.
224 — fiÂH ABBÂS-I SAFEVÎ: fiâh ‹smâ’îlin kurdu¤u flî’î Safevî
devletinin reîslerinden beflincisi ve üç flâh Abbâs›ndan birincisidir.
978 de tevellüd etdi. 995 de flâh oldu. ‹sfehân› baflkent yapd›.
Îrân› yabanc›lardan temizledi. 1038 [m. 1629] de vefât etdi. Özbek
sultân› Abdüllaha ma¤lûb olarak, Horasanda özbeklerden ald›¤›
yerleri ve Hirât› tekrâr elinden ç›kard›. Ehl-i sünnete karfl›, müfrit
düflman bir kimse idi. 1033 de Ba¤dâd› Osmânl›lardan al›p, ehâlîsini
katl ve vâlî Bekr pâflay› petrola bat›r›p diri diri yakd›. On sene
– 388 –