E. Kiram

M›s›r ve Yanya ve Mora gibi vilâyetlerin isyân› ve yeniçerilerin
kazan kald›rmalar› ve yok edilmeleri ve Rus ordular›n›n sald›rmalar›
s›ras›nda Sultân Mahmud hân, Mekke ve Medîneyi ancak
ta’mîr edebilmifl, kendisinden sonra o¤lu Abdülmecîd hân, bunlar›
tezyîn için flafl›lacak bir himmet ve gayret göstermifldir. Hucre-i
nebeviyyeye döflenmek üzere gönderdi¤i Kâflî tu¤lalar alt›na kendi
el yaz›s› ile kendi ismini zelîlâne ve hakîrâne yazm›fld›r. Hele
Bâbüsselâm kemerine yaz›lmak üzere hâz›rlanan yaz›daki flâhâne
kelimeleri kabûl etmeyerek, iki cihân›n saltanat› Resûlullaha mahsûsdur,
demifldir.
Sultân ikinci Abdülhamîd hân›n bu mubârek beldelere ve bunlar›n
flefâ’at sâhibi efendisine yapd›¤› hürmet ve hizmetler, öncekilerin
hizmetlerini kat-kat aflm›fld›r. ‹hsânlar› ve hizmetleri yaln›z
Ümerâya ve Ülemâya ve makâmlara mahsûs kalmam›fl, ehâlînin
ve fakîrlerin hepsine ulaflm›fld›r. Mescid-i harâm› gözleri kamafld›-
racak derecede ta’mîr ve tezyîn etmifl, Hadîce-tül Kübrân›n türbesini
ve Mevlidin-Nebî ile Mevlid-i Fât›ma olan binâlar›, benzeri olmayacak
fleklde ihyâ etmifl, Minâ flehrini su flebekeleri ile doldurmufldur.
Seyyid Ahmed R›fâînin ve di¤er Velîlerin türbelerini fevkal’âde
bir himmet ile ta’mîr etmifldir. Mekkede Gayretiyye ve
Hamîdiyye piyâde k›fllalar›yla, topçu k›fllas› ve hükûmet kona¤›
yapd›rm›fld›r. Osmânl› halîfelerinin herbirinin (Hâdimülharemeyn)
olduklar›n›, eserleri bütün dünyâya i’lân etmekdedir. Vehhâbî
eflkiyâlar›, Haremeyn-i flerîfeyni tekrâr ele geçirdikden sonra,
bu behâ biçilemiyen târihî eserleri, güzel san’atlar›, sinsice yok etmekde,
böylece bozuk inançlar› ile ve barbarca sald›r›lar› ile islâmiyyeti
içerden y›kmakdad›rlar.
Sultân ikinci Abdülhamîd hân memleketin her köflesinde ayn›
flekl ve de¤erde liseler yapd›rd›. 1950 senesinde Bursa askerî lisesinin
kumandan›, Bursa erkek lisesini ziyârete gitmifldi. Lise müdîri
kimyâger R›fat be¤e, (okulun en iyi odas›n› kendinize ay›rm›fls›n›z.
Böyle haks›zl›k olur mu) dedi. R›fat be¤, (Bu mektebin her
odas› böyle güzel, havadar ve hofldur. Ben Manast›rda bu binâda
okudum. Sultân Abdülhamîd hân, büyük flehrlerde hep ayn› binâlar›,
ayn› güzellikle ve ayn› metânet ile yapd›rm›fld›r. Bu binân›n
ta’mîre ihtiyâc› hiç olmad›. Hâlbuki, karfl›m›zda geçen sene yap›-
lan ticâret lisesinin bu sene d›varlar› çatlad›. fiimdi ta’mîr ediliyor)
dedi, târihî birçok bilgiler verdi. Ankarada, Yeniflehr istasyonundaki
kayalar›n üstünde (Ankara lisesi) de Bursadaki lisenin ayn›
idi.
Ankara vâlîlerinden Âbidîn pâfla, Elmada¤›ndan Ankaraya
tatl› su getirmek için halkdan para toplam›fld›. ‹fle bafllamak için
– 376 –