E. Kiram

leri, 1285 [m. 1869] de san’at okullar›, 1287 [m. 1871] de orman ve
ma’denler mektebi, 1288 [m. 1872] de ‹stanbul tramvay ve itfâiyye
alay›, 1290 [m. 1873] da ‹zmid demiryolu ve Galata tüneli yap›ld›.
‹kinci Abdülhamîd hân›n yapd›¤› say›s›z hizmetlerinden bir k›sm›
9. cu maddedeki isminde yaz›l›d›r. Bu arada Osmânl› donanmas›n›
en modern vâs›talarla yeniledi. ‹ngiltereden sonra Avrupada ikinci
derecede oldu.
1310 [m. 1892] senesi sâlnâme-i Bahrî, ya’nî takvîmi, Osmânl›
donanmas›n› uzun anlatmakdad›r. 175. ci sahîfesinde, 18 aded z›rhl›
harb gemisinden herbirinin ismi, tonilatosu, tûlü, arz›, z›rh kal›nl›¤›,
çekdi¤i su mikdâr›, pervâne adedi, makinan›n beygir kuvveti,
ateflli silâhlar›, torpido kovan›, vazîfeye bafllad›¤› târîh, sür’ati ve
ald›¤› kömür mikdârlar› yaz›l›d›r. Meselâ, Hamîdiyye f›rkateyn
harb gemisi için bunlar›n: 6700,292 kadem, 9 fus ve 55 kadem, 7
fus, 10 fus ve 24 kadem, 1 pervâne, 6800 beygir kuvveti, 10 ve 15
cm.lik 4 Krup ve bir 300 librelik a¤›zdan dolma ve 6 Armstrong ve
7 küçük top ve 1 Nordenfeld ve 1 Roket, 2 torpido kovan› bulundu¤u,
1301 [m. 1883] de vazîfeye bafllad›¤›, sür’atinin 13 mil oldu-
¤u, 600 ton kömür ald›¤› bildirilmekdedir. Z›rhs›z harb gemisi 40
adet, torpido stimbotu, birinci s›n›f 13, ikinci s›n›f 7, üçüncü s›n›f 1,
tahtelbahr [deniz alt›] 2 dir. Bunlarda çal›flan yüzlerce deniz subay›n›n
rütbeleri ve ismleri de yaz›l›d›r.
Haydar Pâfla t›b fakültesi, Viyana t›b fakültesinden sonra Avrupada
en ileri idi. Her bölümün laboratuvarlar› en yeni âlet ve
makinalarla techîz edilmifldi. 1931 senesinde, bu fakültede okuyanlar,
Histoloji laboratuvar›nda her talebe için birer mikroskop bulundu¤unu,
her mikroskop üzerinde sultân Abdülhamîd hân›n tu¤ras›,
ya’nî ismi oyma olarak yaz›l› oldu¤unu söylemifllerdir. Avrupadan
getirilen seçme profesörlerin yetifldirdikleri asistan ve doçentler
ve hocalar, gençlere en modern t›b bilgilerini veriyorlar.
De¤erli mütehass›slar yetifliyordu.
Kola¤as› kimyâger Cevâd Tahsin be¤in 1321 de (Mekteb-i t›bbiyyeyi
flâhâne matba’as›)nda basd›rd›¤› kimyâ kitâb›, bugünkü yeni
bilgileri ve analiz usûllerini bütün incelikleriyle yazmakdad›r.
Miralay Mehmed fiâkir be¤in 1319 da bas›lan (Dürûs-i Hayât-i Befleriyye)
kitâb›ndaki, modern t›b bilgilerini görenler ve t›b fakültesinde
hijyen profesörü Muhammed Fahri be¤in 1324 de bas›lan
(‹t’âm ve Ta¤diyye) kitâb›ndaki t›b bilgilerini okuyanlar ve t›b fakültesinde
kimyâ muallimi olan tabib kola¤as› Vasil Neun be¤in
1312 de bas›lan (‹lm-i Kimyây› T›bbî) kitâb›n› ve yine o sene
M›srda bas›lan (Hulâsatül Kavl fî tahlîlil-bevl) kitâb›n› okuyanlar
ve mekteb-i t›bbiyyeyi flâhâne botanik muallimi tabib fierefeddîn
– 374 –