E. Kiram

imtiyâzât-i mezhebiyyenin kemâ-kân ceryân› devletin taht-› himâyetindedir.
Madde: 21 — Herkes üsûlen mütesarr›f oldu¤u mal ve mülkden
emîndir. Menâfi’i umûmiyye için lüzûmu sâbit olmad›kça ve kanûnu
mûcibince de¤er-i behâs› peflin verilmedikçe, kimsenin tesarrufunda
olan mülk al›namaz.
Madde: 118 — Kavânîn ve nizâmât›n tanzîminde, mu’âmelât-i
nâsa evfak ve ihtiyâcât-i zemâna evfak ahkâm-i f›khiyye ve hukûk›yye
ile âdâb ve mu’âmelât esâs ittihâz k›l›nmal›d›r.
Madde: 120 — Devlet-i Osmâniyyenin temâmiyyet-i mülkiyyesini
ihlâl ve flekl-i meflrûtiyyet ve hükûmeti tagyîr ve kanûn-i esâsî
ahkâm› hilâfat›nda hareket ve anâs›r-i Osmâniyyeyi siyâseten tefrîk
etmek maksadlar›ndan birine hâdim veyâ ahlâk ve âdâb-i umûmiyyeye
mugây›r cem’›yyetler teflkîli memnûdur.
Midhat pâfla fl›mar›k sözlerle sultâna ve devlet adamlar›na hakâret
etdi¤i için ve içki meclislerinde devlet esrâr›n› fâfl etdi¤i için
ve flahs›na ba¤l› (Millet askeri) nâm› ile husûsî asker toplamas› gibi
kanûn d›fl› hareketlerinden dolay›, 1294 [m. 1877] fiubat ay›nda
sadâretden azl ve ‹talyaya nefy olundu. 1295 [m. 1878] fiubat
ay›nda da (Meclis-i Meb’ûsân) kapat›larak birinci meflrûtiyyete
son verildi. Hakîkatda, Abdülhamîd hân, irâde-i seniyye ve Meclis-i
vükelâ (Bakanlar kurulu) karâr› ile meclisi ta’tîle sevk etdi.
Meflrûtiyyeti ve Anayasay› ilgâ etmedi. Meclisi ve bu Anayasay›
ilgâ etmifl olsayd› belki de hakl› ve isâbetli ifl yapm›fl olurdu. Çünki,
bu Anayasa, rum, ermeni ve yehûdîleri meclise sokmufl, türk
meb’ûslar›n say›s› yar›y› bulmam›fld›. Ba’z› meb’ûslar, kendi dillerinin
de resmî dil olmas›n› istemifl, muhtâriyyet, ba¤›ms›zl›k isteyenleri
de olmufldu. Alman büyük devlet adam› Bismark, müflîr
(Mareflal) Alî Nizâmî pâflaya: (Bir devlet, millet-i vâhideden
mürekkeb olmad›kça, parlamentosunun fâidesinden ziyâde mazarrat›
olur) demifl, millet meclisinin da¤›t›lmas›n› yerinde bulmufldur.
Rus ordular›, Yeflilköyde iken, 1295 [m. 1878] May›s ay›nda,
flu’ûru avdet etmifl olan beflinci Murâd› tekrâr tahta ç›kararak
kendi de Sadr-› a’zam olmak sevdâs› ile, gazeteci Alî Suâvî, Ç›-
ra¤an serây›n› basd›. Befliktafl muhâf›z› Hasân pâfla, asâs›n› Alî
Suâvînin kafas›na vurarak, onu ve sonra ihtilâlci Balkan göçmenlerinden
yirmiüçünü öldürdü. Darbe hareketi iki sâatda basd›r›ld›.
Osmânl› sultânlar› otuzalt› aded olup, onüçüncüsünde tavak-
– 370 –