E. Kiram

et-i Hâlidin evine gelip Resûl-i ekremi ziyâret etdi. Bu arada, yehûdî
âlimlerinden (Abdüllah bin Selâm) da gelip, dikkatle Resûlullaha
bakd›. (Bu yüz, yalanc› yüzü de¤ildir) diyerek, hemen müslimân
oldu. Hazret-i Hâlid, Bedr, Uhud, Hendek ve baflka gazâlarda
bulundu. Yüzelli hadîs-i flerîf haber vermifldir. ‹htiyâr oldu¤u
hâlde hazret-i Mu’âviye zemân›nda, Süfyân bin Avf-› Ezdî kumandas›ndaki
ordu ile ‹stanbulu alma¤a geldi. Yezîd de bu orduda idi.
50 senesinde sur d›fl›nda otuzbin mücâhid ile, flehîd oldular. Hâc›
Bayrâm-› Velînin yetifldirdi¤i Evliyâdan Ak fiemseddîn taraf›ndan
kabri keflf edilip, Fâtih Sultân Muhammed hân, türbe yapd›rd›. Osmânl›
pâdiflâhlar›, bu türbeye sayg› gösterirdi. Hükümdarlar bu
türbe önünde k›l›nç kuflan›rlard› “rad›yallahü teâlâ anh”. ‹stanbul
flehri, Yezîd ve Süleymân bin Abdülmelik zemânlar›nda da muhâsara
edilmifldir. 13, 19, 63, 113, 121, 288, 311, 361.
115 — HÂL‹D-‹ BA⁄DÂDÎ: Ziyâeddîn Mevlânâ Hâlid-i Osmânînin
babas› Ahmed bin Hüseyn, Ba¤dâd›n Zûr kazâs›ndand›r.
Osmân bin Affân “rad›yallahü anh” soyundand›r. Mevlânâ Hâlid,
f›kh, hadîs, tefsîr, tesavvuf, kelâm, sarf, nahv, bedî, meânî, beyân,
belâgat, vad’, bahs, âdâb, arûz, lügat, mant›k, fizik, matematik, geometri,
astronomi ve benzeri ilmlerde zemân›n›n bir dânesi idi. Firuzâbâdînin
koca kâmus lügatini ezberlemifldi. Zemân›ndaki Ba¤dâd
âlimlerinin ve tesavvufcular›n›n, belki, asr›ndaki bütün âlimlerin
üstünde idi. Kur’ân-› kerîmin esrâr›na vâk›f idi. Bütün ömrü
zühd ve vera’ ile geçmifldi. Gören, ifliten her âlim, yüksekli¤ini, üstünlü¤ünü
söylerdi. Her ilmden, her kitâbdan sorulan her süâle,
düflünmeden, hemen do¤ru, asl›na uygun cevâb verirdi. Herkesi
hayretde b›rak›rd›. Ad› her tarafa yay›ld›. Süleymâniyye mütesarr›f›
Abdürrahmân pâfla, bir medresede ders vermesini, her ihtiyâc›n›
bol verece¤ini çok diledi ise de, kabûl etmedi. Bu ifli beceremem
dedi. 1203 y›l›nda üstâd› seyyid Abdülkerîm Berzencî tâ’undan
vefât edince, onun talebesi bofl kalmas›n diye, bunlara ders
verdi. Her tarafdan âlimler dersine üflüfldü. Her müflkili çözer, her
derde devâ olurdu. Kendisi hiç kimseye ehemmiyyet vermeyip,
gece gündüz ibâdet ederdi. Cezbe hâlinde olup, hep a¤lard›. Çok
düflünceli idi. 1220 de hacca gitdi. Yolda fiâm âlimlerinden çok
sayg› gördü. Verdi¤i cevâblarla, âlimleri flaflk›na çevirdi. Alçak
gönüllü oldu¤undan, orada allâme Muhammed Küzberîden hadîs
rivâyeti icâzeti ald›. Mustafâ Kürdîden hadîs ve Kâdirî icâzeti ald›.
Yollarda söyledi¤i fârisî beytler, çok nâzik rûhunun terennümleridir.
Dîvân›n› gören hayrân olur. Medînede Yemenli bir âlimden
nasîhat istedikde, (Mekkede dîne uym›yan bir ifl görünce, hemen
red etme!) der. Mekkede, bir Cum’a günü, Kâbe-i flerîfeye
– 341 –