E. Kiram

konuflmalar›nda, hepsini hayretde b›rakm›fld›. 484 de Ba¤dâdda
Nizâmiye üniversitesine profesör oldu. Hacdan sonra fiâmda profesör
yap›ld›. M›srda da ders okutdu. Mükemmel rumca ö¤rendi.
Yunan felesoflar›n›n kitâblar›na cevâblar yazd›. (El-münk›zü aniddalâl)
kitâb›nda, kendi hâl tercemesini ve fikrlerini uzun yazmakdad›r.
O kadar çok kitâb yazd› ki, sahîfelerini ömrüne bölmüfller.
Gününe onsekiz sahîfe düflmüfldür. Arabî befl cild (‹hyâ-ül-ulûm)
kitâb› ve bunun muhtasar› fârisî (Kimyâ-y› Se’âdet) kitâb› yeniden
bas›lm›fld›r. (Tam ‹lmihâl-Se’âdet-i Ebediyye) kitâb›nda, kendisi
dahâ genifl bildirilmifldir. 53, 66, 73, 75, 77, 106, 212, 214, 326, 388,
401.
109 — GELENBEVÎ: Ad› ‹smâ’îl bin Mustafâd›r. Osmânl›
âlimlerindendir. Yeniflehr kâdîsi idi. 1205 [m. 1791] de vefât etdi.
Geometri ve trigonometri üzerinde k›ymetli kitâblar› vard›r. Çeflidli
kitâblar yazd›. Fâtihde, bir mektebe (Gelenbevî) ad› verilmifldir
“rahime-hullahü teâlâ”. 90.
110 — HACCAC B‹N YÛSÜF: Tâifde Benî Sakîf kabîlesinden
olup 41 y›l›nda do¤du. Halîfe Abdülmelik, bunu kumandan
yapd›. ‹lk vazîfesi, Mekke-i mükerremede Abdüllah bin Zübeyr ile
harb etmek oldu. Bunu flehîd etdi. 75 de Hicâz ve Irak vâlîsi oldu.
Hindistâna kadar hâkim oldu. Çok müslimân› flehîd etdi. Hâricîlerle
cihâd ederek, bunlar› kahr etdi. Böylece, Ehl-i sünnete büyük
hizmeti oldu. 86 da Velîd halîfe olunca, hükmü bir kat dahâ artd›.
95 [m. 714] de vâlî iken öldü. Çok zekî ve siyâseti kuvvetli idi. Keremi,
ihsân› da, zulmü gibi, pek fazla idi. Afv› da çok olurdu. Hindistân
taraflar›nda birçok yerler feth etdi. Kur’ân-› kerîme hareke
koyup do¤ru okunmas›n› sa¤l›yan budur. 27, 304, 305, 402.
111 — HADÎCET-ÜL-KÜBRÂ: Kureyflin asîlzâde, kibâr âilesindendir.
Resûlullah›n ilk zevcesidir. Babas› Hüveylid, anas› Fât›-
mad›r. K›rk yafl›nda ve dul iken Resûlullahla evlendi. Resûlullah o
zemân yirmibefl yafl›nda idi. Bundan dört k›z› ve iki o¤lu oldu. Dul
iken, ticâret yapard›. Çok zengindi. Me’mûrlar›, kâtibleri ve köleleri
vard›. Cebrâîl “aleyhisselâm” Resûlullaha ilk göründü¤ü zemân
korkmufldu. Bu hâli Hadîceye söyledi. ‹lk önce, Hadîce îmân
etdi. Kâfirler heykele tapar, Resûlullaha inanmaz, alay ederlerdi.
Çok eziyyet ederlerdi. Hadîce, Resûlullaha tesellî ve gayret verirdi.
Bütün mal›n›, mülkünü onun u¤runa fedâ etdi. Resûlullaha yirmibefl
sene sadâkatle hizmet etdi. Bir kerre incitmedi. Hicretden
üç sene önce, Ebû Tâlibin ölümünden üç gün sonra, altm›flbefl yafl›nda,
Mekke-i mükerremede vefât etdi. Resûlullah, vefât›na kadar,
her zemân kendisini medh buyururdu. Hattâ, birgün, evde
– 339 –