E. Kiram

103 — FENÂRÎ: Molla fiemseddîn Muhammed bin Hamza,
Osmânl› devletinin en büyük âlimlerindendir. ‹lk fleyhülislâmd›r.
751 de tevellüd, 834 [m. 1431] de vefât etdi. Bursada, Maksemdedir.
M›srda Kemâleddînden okudu. Matematik ve astronomi de
ö¤rendi. Y›ld›r›m Bâyezîd ve çelebi sultân Muhammed zemânlar›nda
Bursada binlerle âlim yetifldirdi. 822 de hacdan dönerken
M›sr sultân› melik Müeyyid, M›srda kalarak ders vermesini ricâ etdi.
Bir müddet kald›. Sonra, çelebi sultân Muhammed da’vet edince,
Bursaya geldi. Sultân ikinci Murâd hân kendisini ilk olarak fleyhülislâm
yapd›. Bu vazîfeyi adâlet ve hak üzere alt› sene yapd›. Vefât›nda,
çok para ve onbinden çok kitâb b›rakd›. Tefsîr, f›kh ve
mant›k üzerinde çeflidli eserleri ve fetvâlar› vard›r. 90, 345, 359.
104 — FERÎDEDDÎN-‹ ATTÂR: Muhammed bin ‹brâhîmdir.
Âlim ve tesavvufda kâmil idi. 513 de Niflâpûrda tevellüd, 627 [m.
1230] de Cengiz askeri taraf›ndan flehîd edildi. Niflâpûrdad›r. Babas›
attâr idi. Ya’nî parfüm satard›. Tesavvuf büyüklerine gider,
sohbetlerinden istifâde ederdi. Zühd, takvâ ve ibâdetle u¤rafl›rd›.
fii’rleri çok tatl›, nasîhatleri çok te’sîrlidir. Yüzbin beyti vard›r. Celâleddîn-i
rûmî, kendisini medh etmekdedir. Kitâblar› çokdur.
Bunlardan fârisî (Tezkiret-ül-evliyâ) meflhûrdur “rahime-hullahü
teâlâ”. 83, 134, 399.
105 — FIDDA: Fât›mat-üz-Zehrân›n “rad›yallahü anhâ” câriyesi
idi. Kendisine candan hizmet ederdi. 29.
106 — FÎRÛZ fiÂH: Delhîde hükûmet süren sultânlardand›r.
Sultân G›yâseddînin kardefli Recebin o¤ludur. 752 de tahta ç›kd›.
Memleketi adâlet ve dirâyetle idâre etdi. Birçok flehrler, kal’a ve
su kanallar› yapd›. 790 [m. 1388] da seksen yafl›nda vefât etdi. Kitâb
da yazm›fld›r. 144.
107 — FUDAYL B‹N ‹YÂD: Evliyân›n büyüklerindendir.
Zühd ve takvâs› ve va’zlar› ve irflâd› meflhûrdur. 187 [m. 803] de
Mekkede vefât etdi. Hârûn Reflîdle çok sohbet etmifldi. Biflr-i Hâfînin
ve S›rrî-yi Sekatînin Rehberidir. Semerkandda tevellüd etdi.
Bâverdde büyüdü. Kûfede yerlefldi. 31.
108 — GAZÂLÎ: ‹mâm-› Muhammed bin Muhammed Gazâlî,
Huccetül-islâm ad› ile meflhûrdur. ‹slâm âlimlerinin büyüklerindendir.
Müctehid idi. ‹ctihâd›, fiâfi’î mezhebine yak›n oldu¤undan,
fiâfi’î mezhebinde san›l›r. 450 [m. 1058] de Tûs [ya’nî Meflhed] flehrinin
Gazâl kasabas›nda tevellüd, 505 [m. 1111] de yine orada vefât
etdi. Vezîr Nizâmülmülk huzûrundaki, âlimler meclisindeki
– 338 –