E. Kiram

ka flükr ve hamd ederim. Müte’essir oldu¤um birfley varsa, asker
evlâdlar›mdan ve ehâlîden ba’z›lar›n›n telef ve mecrûh olmalar›-
d›r. Buna, ilelebed teessüf ederim. Tebe’am›n, hakk›mda göstermifl
olduklar› hissiyâta an-samîmilkalb memnûniyyetimi beyân
eyler, âfât-i semâviyye ve erdiyyeden masûniyyetleri için düâ ederim).
Merkezi Selânikde bulunan üçüncü ordunun ba’z› subaylar›, ingiliz
câsûslar› taraf›ndan bol para ve makam va’dleri ile aldat›ld›. 7
Temmuzda fiemsî pâfla, te¤men Ât›f taraf›ndan vuruldu. Hareket
ordusu ‹stanbula yürüdü. Halîfe, hazret-i Alînin ictihâd›na uyarak,
bunlara karfl› koymad›. Devleti bu eflkiyâya teslîm etdi. Vaktiyle,
Mekke kâfirleri de, Medîneye hücûm edince, Peygamberimiz,
Bedrde, Uhudda ve Hendekde, az kuvvet ile cihâd ederek, bunlar›n
Medîneye girmelerine mâni’ olmufldu. Hucurât sûresi, dokuzuncu
âyetinde meâlen (‹syân edenler ile harb edip, bunlar› itâate
getirin!) emrine uymad›. Halîfe, Peygamberimizin bu sünnetine ve
bu farza uymad›¤› için, fâcia ve felâketlere sebeb oldu. 27 Cemâzilâh›r
1326 ve 23 Temmuz 1908 de ikinci meflrûtiyyet i’lân edildi. Silâh
bask›s› alt›nda seçim yap›ld›. 17 Birinci kânûn [Aral›k]da meclis
aç›ld›. Bununla, devletin idâresi, ehliyyetsiz, tecribesiz ellere
geçdi. ‹ngilizlerin hâz›rlad›¤› fâci’alar tekrâr bafllad›. 5 Ekim 1908
de, Bulgaristan prensli¤i, krall›¤›n› i’lân ederek, Osmânl›lardan ayr›ld›.
Yine o târîhde, Avusturya, Bosna-Herseki ilhâk etdi. Yunanistan
da bafl kald›r›p, befl sene sonra Giridi ilhâk eyledi. 14 Nisan
1909 da, Adanada ermeni ihtilâli oldu. Müslimânlar›n mallar›na,
cânlar›na, ›rzlar›na sald›rd›lar. 1850 Türkü öldürdüler. ‹ttihâdc›lar
buna da seyirci kald›lar. Halk, onyedibin ermeniyi öldürüp isyân
basd›r›ld›. ‹ttihâdc›lar, Avrupal›lara flirin görünmek için yüzlerce
müslimân› kesdiler, asd›lar. Bu zulmleri, o zemân Adana vâlîsi
olan meflhûr Cemâl pâfla yapd›. Dâhiliyye nâz›r› Tal’at pâflan›n
takdîrine mazhar oldu. Bu hâdiseler dolay›siyle ittihâdc›lar da
[1914]de meclisi kapatd›. Sultân Hamîde hak vermek zorunda kald›lar.
31 Mart vak’as› ad› ile meflhûr olan 13 Nisân 1327 [m. 1909] hareketi
ile sultân Abdülhamîdin hiçbir alâkas› olmad›¤›, kat’î olarak
anlafl›lm›fld›r. ‹ttihâdc›lar›n, pâdiflâha sâd›k birinci orduya güvenmiyerek,
Selânikdeki üçüncü ordudan getirdikleri avc› taburlar›n›n
ç›kard›¤› tesbit edilmifldir. Ya’nî ittihâdc›lar›n bir tertîbi olmufldur.
‹ttihâdc›lar, böylece Selânikden Bulgar, S›rb, Yunan, Arnavud
ya¤mac›lar›n›n meydâna getirdikleri hareket ordusunu ‹stanbula
gönderdi. Tal’at be¤in bask›s› ile Sultân, 27 Nisan 1327
– 298 –