E. Kiram

ma’nâya bakarak edebi gözetirlerdi. Gösterifle ve söze ba¤lanmazlard›.
Onlar›n birinci düflünceleri ve arzûlar› Resûlullah›n emrlerini
yapmak, Onu incitecek en ufak fleyden sak›nmak idi. Analar›n›,
babalar›n›, çocuklar›n›, âilelerini Resûlullaha fedâ etmifllerdi. Ona
karfl› olan inançlar› ve ihlâslar›, sevgileri, sayg›lar› o kadar çokdu
ki, mubârek tükrü¤ünün, mubârek t›rnaklar›n›n ve t›rafl olunca
mubârek saçlar›n›n yere düfldü¤ü görülmemifldir. Bunlar› kap›fl›rlar,
en k›ymetli kazanç olarak saklarlar ve bereketlenirlerdi. Yalanc›l›k,
birbirini aldatmak gibi kötülüklerin çok oldu¤u bu zemânda
ortaya ç›kar›lan, o temiz insanlar›n bir sözünde, Resûlullaha
karfl› sayg›s›zl›k anlafl›lacak olursa, bu söze baflka ma’nâ vermek,
sözlerinin bütününden anlafl›lan iyi ma’nây› düflünmek lâz›md›r.
Kelimelerinin her ma’nâs›n› düflünmemelidir.
Süâl: ‹ctihâd ile elde edilen din bilgilerinde yan›lmak olabilir
deyince, Resûlullah›n “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” bildirdi¤i
fleylerin hepsinin do¤ru olaca¤› söylenebilir mi
Cevâb: Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” zemân›nda ictihâd
ile meydâna ç›kan bilgiler, birbirine uymad›¤› zemân, hangisinin
do¤ru oldu¤u, Allahü teâlâ taraf›ndan bildirilirdi. Çünki, Peygamberlerin
yanl›fl bir ifl yapmas› câiz de¤ildir. Bir ifl için, birbirine
uym›yan ictihâdlar meydâna ç›kd›¤› zemân, bunlardan hangisinin
do¤ru oldu¤u, Allahü teâlâ taraf›ndan bildirilirdi. Do¤rusu yanl›fllar›ndan
ayr›l›rd›. Bunun içindir ki, Resûlullah “sallallahü aleyhi
ve sellem” zemân›nda, bir ifl için çeflidli ictihâdlar yap›ld›¤›nda, melekle
vahy gelir, hangisinin do¤ru oldu¤u bildirilirdi. Bu do¤ru
olanlara göre hareket edilirdi. Bu iflleri de, hak ve do¤ru olurdu.
Resûlullah›n “sallallahü aleyhi ve sellem” bildirdi¤i, yapd›¤› fleylerin
hepsi, elbette do¤ru olurdu. Yanl›fll›k ihtimâli yokdur. Çünki,
ictihâdla meydâna ç›kan bilgilerin de aç›kça bildirilenler gibi, do¤ru
olduklar›, melekle haber verilmifldir. Ba’z› ifllerin aç›k bildirilmeyip
âlimlerin ictihâd›na b›rak›lmas›, âlimleri ikrâm için idi ve ictihâd
sevâb›na kavuflmalar› için idi. ‹ctihâd ile meydâna ç›kan din
bilgileri, müctehidlerin derecesini yükseltmifldir. Resûlullah›n “sallallahü
aleyhi ve sellem” vefât›ndan sonra yap›lan ictihâdlar, ya’nî,
ictihâdla anlafl›lan bilgiler kesin de¤ildir. Bu bilgilere, elbette do¤rudur
denilemez. Onun için, bu bilgilere göre ifl yap›l›r ise de, do¤ru
olduklar›na inanmak lâz›m de¤ildir. ‹nanmayanlar kâfir olmaz.
Fekat bir ifl için, bütün müctehidlerin ictihâd› birbirine benzerse,
ya’nî, icmâ’, sözbirli¤i olursa, böyle olan ictihâdla meydâna ç›kan
bilgiye inanmak da lâz›m olur.
Mektûbumuzun sonunu güzel bir ekle ba¤l›yal›m. Resûlullah›n
“sallallahü aleyhi ve sellem” Ehl-i beytinin “rad›yallahü teâlâ an-
– 240 –