E. Kiram

içindi. Bildirilmesi elbette lâz›m olan fleylerden de¤ildi. Eshâb›n›
ictihâd etmek s›k›nt›s›ndan kurtarmak istemifldi. (K⤛d getiriniz)
emri, bir ihsân olmay›p da, elbette lüzûmlu olsayd›, tekrâr isterdi.
Dilediklerini elbette yazd›r›rd›. Eshâb›n›n sözlerindeki ayr›l›¤›
görmekle, bu emrinden vaz geçmezdi.
Süâl: Hazret-i Ömer, orada (Acabâ say›kl›yor mu Arafld›r›n›z)
demifldi. Bu ne demekdir
Cevâb: Hazret-i Ömer “rad›yallahü anh”, o zemân, Resûlullah›n,
hastal›k ac›lar› aras›nda, bu sözü istemiyerek söyledi¤ini anlam›fl
olabilir. Nitekim (Yazaca¤›m) buyurmas›, böyle oldu¤unu göstermekdedir.
Çünki, Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem”, ümmî
idi. Hiçbirfley yazd›¤› görülmemifldi. (Benden sonra yoldan ç›km›yas›n›z)
buyurmas› da, hazret-i Ömeri öyle düflündürmüfl olabilir.
Çünki, Allahü teâlâ, din bilgilerinin art›k kemâle geldi¤ini ve
ni’metinin temâm oldu¤unu ve Allahü teâlân›n bu hâli be¤endi¤ini
bildirmifldi. Bu hâlde, yoldan ç›kmak nas›l olur ve k›sa bir zemânda
yaz›lacak bir fleyle, bu nas›l önlenebilir Yirmiüç senede
yaz›lm›fl olanlar yetiflmiyor ve yoldan ç›kma¤› önliyemiyor da, k›sa
bir zemânda ve hastal›¤›n ac›lar›n›n ço¤ald›¤› bir ânda yaz›lacak
birfley bunu nas›l önliyebilirdi Hazret-i Ömer “rad›yallahü anh”
bunlar› bir ânda kavr›yarak, gözönünde tutarak (K⤛d getiriniz!)
emrinin insanl›k sebebi ile, istemeden mubârek a¤z›ndan ç›kd›¤›n›
bildi. Bunlar›n iyice anlafl›lmas›n›, tekrâr sorulmas›n› istedi. Bu konuflmalarda
sesler ço¤al›nca, Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem”
(Kalk›n›z. Gürültü etmeyiniz! Peygamberin yan›nda gürültü
etmek iyi de¤ildir) buyurdu. Baflka bir fley söylemedi. K⤛d ve kalem
ismini anmad›.
Eshâb-› kirâm›n, ictihâd olunacak ifllerde, Resûlullahdan “sallallahü
aleyhi ve sellem” ayr›lmalar›, Allah korusun, nefslerine
uymakla, ehemmiyyet vermemekle olsayd›, mürted olurlard›.
Müslimânl›kdan ç›karlard›. Çünki, Resûlullaha “sallallahü teâlâ
aleyhi ve sellem” karfl› sayg›s›zl›k ve geçimsizlikde bulunmak
küfrdür. Bu ayr›l›klar›, Haflr sûresinin ikinci âyetindeki emre uymakdan
do¤uyordu. Çünki, ilmde ictihâd derecesine yükselen
yüksek bir âlimin ictihâd olunmas› lâz›m gelen ifllerde, kendi ictihâd›n›
b›rak›p baflkas›n›n ictihâd›na uymas› do¤ru de¤ildir. Böyle
yapmas›n› islâmiyyet yasak etmifldir. Evet, Kur’ân-› kerîmde ve
hadîs-i flerîflerde aç›kca bildirilen ifllerde ictihâd olunmaz. Herkesin
bu aç›k emrlere uymas› lâz›md›r. Bunlara inanmas› ve ayr›lmamas›
vâcibdir.
Eshâb-› kirâm›n hiçbiri gösterifli sevmez, görünüfle bakmazd›.
Hepsinin düflüncesi, kalblerini temizlemek idi. Hakîkate ve
– 239 –