E. Kiram

aras›ndaki dö¤üflmeler, çekiflmeler, iyi düflüncelerle, fâideli sebeblerle
meydâna gelmifldir. Onlar›n hiçbiri nefslerine uymam›fl, inâd
ile birfley yapmam›fllard›r. Çünki, Eshâb-› kirâm›n nefsleri, Resûlullah›n
sohbetinde tertemiz olmufldu. Kalblerinde birbirleri için
düflmanl›k ve kin ve inâd kalmam›fld›. Herbiri islâm âlimlerinin
hepsinden dahâ yüksek birer müctehid olmufldu. Her müctehidin
kendi ictihâd›na göre ifl yapmas› vâcibdir. Ba’z› ifllerde müctehidlerin
ictihâdlar›, ya’nî hak olarak, do¤ru olarak gördükleri, birbirlerine
elbette uymaz. ‹ctihâdlar› uymay›nca, iflleri de elbette birbirine
uymaz, çat›fl›r. Çünki, herbirinin kendi ictihâd›na göre hareket
etmesi do¤ru olur. ‹flte bundan dolay›, Eshâb-› kirâm›n ifllerinin
birbiriyle çat›flmas›, hak için, do¤ruyu meydâna ç›karmak için çal›flmalar›ndan
hâs›l olmufldur. Bu çal›flmalar›, birbirlerine uymalar›
demekdir. Ayr›l›klar›, çat›flmalar›, nefs-i emmârenin arzûlar›n›
yerine getirmek için de¤ildir. Ba’z› kimseler, hazret-i Alî ile harb
edenlere kâfir diyor. Onlara çirkin fleyler söyliyor, kötülüyorlar.
Hâlbuki, Eshâb-› kirâm, ictihâd edilmesi lâz›m olan ifllerin birkaç›nda
Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” efendimizden de ayr›ld›lar
ve Resûlullah›n buldu¤una, bildirdi¤ine uygun söylemediler.
Bunlar›n hakk›, do¤ruyu, Resûlullah›n bildirdi¤inden baflka
bulmalar›n› ne Allahü teâlâ ve ne de Onun Resûlü kötülemedi.
Kendilerine ac› birfley bile söylenmedi. Vahy inmekde iken, hiçbiri
bu yüzden suçlu görülmedi. Böyle olunca, hazret-i Alînin ictihâd›na
uym›yan ictihâd sâhiblerine, nas›l olur da kâfir denilebilir ‹ctihâdlar›
hazret-i Alînin ictihâd›na uym›yanlar, niçin kötülenebilir
Hazret-i Alî ile harb edenler, onlar›n dillerine dolad›klar› birkaç
kifli de¤ildi. ‹slâm büyüklerinden binlerle kimse idi.
[K›sas-› Enbiyâda, hazret-i Alî “rad›yallahü teâlâ anh” ile harb
edenlerin say›s›n›n, Cemel, ya’nî deve vak’as›nda otuzbin oldu¤u
yaz›l›d›r. S›ffîn vak’as›nda, hazret-i Alî ile harb edenlerin yüzyirmibin
kifli oldu¤u bildirildi. Her ikisinde ölenlerin toplam› k›rkbeflbin
idi. Yukar›da bildirdi¤imiz gibi, Abdüllah bin Sebe’ ismindeki yehûdî
ve arkadafllar›, müslimân görünerek, Eshâb-› kirâm aras›na
fitne sokdular ve binlerce müslimân›n flehîd olmas›na sebeb oldular.
Yehûdîlerin birçok Peygamberi dahî flehîd etdikleri Kur’ân-›
kerîmde bildirilmekdedir.]
Eshâb-› kirâm›n büyüklerine, hattâ Cennet ile müjdelenmifl
olanlar›na, kâfir demek ve onlara çirkin fleyler söylemek kolay bir ifl
de¤ildir. A¤›zlar›ndan ç›kan›n kötülü¤ünü keflki anlasalard›. ‹slâm
dîninin yar›s›na yak›n bilgilerini bunlar bildirmifldir. Bunlar kötülenirse,
dînin yar›s›na güven kalmaz. Bunlar nas›l kötü olabilir ki, islâm
âlimlerinden hiçbiri bunlardan birinin bildirdi¤i haberi red etmemifldir.
Hazret-i Alî de, bunlardan iflitdi¤ini haber vermekdedir.
– 233 –