E. Kiram

z›md›r. Yâ Rabbî! Sen bize do¤ru yolu gösterdikden sonra, kalblerimizi
kayd›rma! Sonsuz rahmet hazînelerinden bizlere de ihsân
et! ‹yilikleri veren ancak sensin.
Ehl-i sünnet âlimlerinin büyükleri buyuruyor ki, Resûlullah
“sallallahü aleyhi ve sellem” efendimizin Eshâb-› kirâm›, birbirleri
ile muhârebe ederken üç f›rkaya ayr›lm›fllard›:
1 — Birinci f›rkada bulunan Eshâb-› kirâm “rad›yallahü teâlâ
anhüm ecma’în”, olaylar› inceliyerek, hazret-i Alî yan›nda bulunanlar›n
hakl› oldu¤unu ictihâd eylediler.
2 — ‹kinci f›rkadakiler, karfl› tarafdakilerin hakl› oldu¤unu, ictihâd
ile anlad›lar.
3 — Üçüncü f›rkada olanlar, duraklad›lar. Bir taraf›n hakl› oldu¤unu
gösteren ictihâda varamad›lar.
Birinci f›rkada olan Eshâb-› kirâm›n, kendi ictihâdlar›na uyarak,
hazret-i Alîye yard›m etmeleri vâcib oldu. ‹kinci f›rkada bulunan
Eshâb-› kirâm›n da, kendi ictihâdlar›na uyarak, karfl› tarafa
yard›m etmeleri lâz›m oldu. Üçüncü f›rkada olanlar›n, bu ifle kar›flmamas›
lâz›m oldu. Bir tarafa yard›m etmeleri hatâ olurdu. Her
üç f›rkada bulunanlar da, kendi ictihâdlar›na göre hareket etdiler.
Herbiri, kendilerine lâz›m ve vâcib olan› yapd›lar. O hâlde, böyle
yapd›klar› için ne diyebiliriz Hangisine dil uzatabiliriz ‹mâm-›
fiâfi’î “rahmetullahi aleyh” buyuruyor ki, (Allahü teâlâ, bu kanlara
ellerimizi bulafld›rmakdan bizleri korudu. Biz de dillerimizi kar›fld›rmakdan
korumal›y›z). Ömer bin Abdül’azîzin de böyle söyledi¤i
haber verilmifldir. Bu sözden anlafl›l›yor ki, bu üç f›rkada
bulunan Eshâb-› kirâm›n hiçbirine hakl› idi, yan›ld› gibi söylememiz
do¤ru de¤ildir. Hepsi için de, yaln›z iyi olduklar›n› söylememiz
lâz›md›r. Hadîs-i flerîfde de böyle buyuruldu. (Eshâb›m an›ld›¤›
zemân, dilinizi koruyunuz) hadîs-i flerîfi gösteriyor ki, Eshâb›m
an›ld›¤› zemân, birbirleri ile olan muhârebeleri söylenildi¤i
zemân kendinizi koruyunuz. Bir k›sm›n› be¤enip, ötekilerini kötülemekden
sak›n›n›z! Bu emre uymak lâz›md›r. Bununla berâber,
Ehl-i sünnet âlimlerinin ço¤unun anlad›¤›na göre, hazret-i Alî ile
birlikde olanlar, hakl› idi. Karfl› tarafda bulunanlar hatâya düflmüfldü.
Fekat bu hatâlar›, ictihâd hatâs› oldu¤u için bir fley denemez. O
büyüklere dil uzatmam›za sebeb olamaz. Hatâ edenler de, hakl› o-
lanlar gibi, kötülenemez ve afla¤›lanamaz. O muhârebeler yap›l›rken,
hazret-i Alînin “rad›yallahü anh” (Kardefllerimiz bize uymad›.
Onlar kâfir de¤ildirler. Fâs›k da olmad›lar. Çünki, anlad›klar›-
na göre ictihâd eylediler. Kâfir ve fâs›k olmazlar) buyurdu¤u haber
verilmekdedir. Görülüyor ki, Ehl-i sünnet de ve flî’îler de, hazret-i
Alî ile harb edenlerin hatâ etdiklerini, hazret-i Alînin hakl›
– 227 –