E. Kiram

lâ anh”. Ondan sonra da Ömerdir ve dahâ sonra baflkas›d›r). O¤lu
Muhammed ibni Hanefiyye, o da sensin! dedikde, (Ben müslimânlardan
birisiyim) buyurmufldur.
Ebû Bekr ile Ömerin “rad›yallahü anhümâ” üstünlü¤ünü bildiren
haberler o kadar çokdur ki, su götürmez bir hakîkat hâlini alm›fld›r.
Buna inanmamak, güneflin varl›¤›na inanmamak gibidir.
Bunlar da, yâ çok câhiller veyâ körler ve abdallard›r. fiî’îlerin büyük
âlimlerinden olan Abdürrezzâk bunu inkâra sebeb bulam›yarak,
fieyhayn›n üstünlü¤ünü söylemifldir. ‹mâm-› Rabbânî yine buyuruyor
ki:
‹mâm-› Ömerin “rad›yallahü anh” hilâfeti zemân› olan on sene
ile imâm-› Osmân›n “rad›yallahü anh” oniki senesinden ilk alt›s›,
refâh ve istirâhatla geçerek, islâm memleketlerinin hepsinde ahkâm-›
islâmiyye ve merâsim-i dîniyye kemâlîle icrâ edilmekle berâber,
islâm dünyâs› çok genifllemifldi. Hattâ, bütün Arabistân ve
Afrikan›n büyük bir k›sm›, islâm memleketinin bir parças› olmufl,
Trablusgarb, Fîzân, Bingâzî, Tunus, Cezâyir, Fas, Mirâkefl, Dimyat,
Zeyyad, Aden, San’â, Asîr, Bahreyn, Hadremut, Katif, Necd,
bütün Irak, Hindistân ve Sind, Çin, Semerkand, Hîve, Buhârâ ve
Türkistân, Îrân, Kafkasya ‹slâm›n idâresi alt›na girerek, ‹slâm sanca¤›,
‹stanbul surlar›n›n önüne kadar götürülmüfldü. Feth edilen
memleketlerin ehâlisi de, seve seve müslimân olmakla flereflendiklerinden
islâm nüfûsu pek artm›fl, milyonlar› aflm›fld›. Bu kadar genifllik
ve çokluk sebebiyle fikrlerde ayr›l›k ço¤alm›fl, düflünüfl tarzlar›,
idrâk fleklleri aras›nda ayr›l›k bafl göstermifldi. Müslimân flekline
giren îmâns›zlar›n körüklemesi ile halîfeye karfl› ç›kan isyân
yüzünden, Osmân “rad›yallahü anh”›n hilâfetinin son alt› senesi
kar›fl›k ve gürültülü geçdi. Kendisi, halîm, yumuflak tabî’atl› oldu-
¤undan bu kar›fl›kl›k, ne yaz›k ki, vaktinde teskîn edilemiyerek, âsîlerden
onüçbin kifli Medîne-i münevvere flehrini sarma¤a kadar ileri
gidip, halîfeye, hilâfetden çekilmesini teklîf etmifllerdi. ‹mâm-›
Osmân “rad›yallahü anh” ise, (Server-i âlemin “sallallahü aleyhi
ve sellem” bana giydirdi¤i elbiseyi, elimle ç›karmam) buyurdu ki,
Sahâbe-i kirâm›n hepsinin “rad›yallahü teâlâ anhüm ecma’în” ve
Tâbi’în-i kirâm›n ictihâdlar› da böyle idi. Fekat, âsîler iknâ edilemedi.
Hicretin otuzbeflinci senesinde, Zilhiccenin onsekizinci günü,
çok feci’ flehâdet vak’as› meydâna geldi. Ba’z› kimseler, her sene
o gün bayram yap›yorlar. Ondan sonra, imâm-› Alî “rad›yallahü
anh” bütün müslimânlar›n re’y ve arzûsu ile, hakk›yle halîfe oldu.
Bu iki halîfe zemân›nda, böyle geçimsizlik, râhats›zl›k ve bu
genifl memleketler ehâlisi aras›nda düflmanl›k bafl gösterdi¤inden,
– 22 –